نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

معرفی دست نویس ناشناختۀ دُرّالمجالس و تحلیل سبکی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران. (نویسنده مسئول)

3 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

چکیده

نسخه‌های خطی، میراث گرانبهای مکتوب هر ملتی به شمار می‌آیند. تصحیح و شناساندن این متون نخستین و مهم‌ترین گام در احیای این آثار است. یکی از نسخه‌هایی که تاکنون مورد بررسی و تصحیح علمی پژوهشگران قرار نگرفته، نسخۀ خطی درّ المجالس از سیف‌الدین ظفر بن برهان نوبهاری است که به دلالت رسم‌الخط و سبک نگارش به قرن هفتم هجری منتسب است. هدف از این پژوهش، معرفی اجمالی نسخه‌ خطی درّ المجالس و بررسی مختصات زبانی آن است.
پژوهش پیش رو به روش تحلیل محتوا با ابزار کتابخانه‌ای و شیوۀ توصیفی – تحلیلی انجام شده است. محدوده و جامعۀ مورد مطالعه نسخه خطی درّالمجالس محفوظ در کتابخانه‌ مجلس شورای اسلامی است.
از دست‌نویس درّ المجالس، هفت نسخه براساس فهرستگان نسخه‌های خطی در کتابخانه‌های ایران موجود است. از نام و نشان نویسنده در تذکره‌ها هیچ آگاهی در دست نیست. این دست‌نویس نوعی مجلس‌نویسی به صورت نثر خطابی است که دربردارندۀ یک دیباچۀ کوتاه و سی و سه باب است. مضامین هر باب، مفاهیم تعلیمی، دینی و تاریخی است. درّالمجالس از سادگی، روانی زبان و شیوۀ بیان برخوردار است.
با بررسی دست‌نویس درّ المجالس، تا حدّ زیادی به میزان و کیفیت تغییرات زبانی در ابعاد آوایی، لغوی و نحوی پی برده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Introducing the unknown manuscript of Dor-Al-Majales and analyzing its stylistics

نویسندگان [English]

  • Elaheh Shabani 1
  • Mehrdad Chatraei 2
  • Atamohammad Radmanesh 3
1 PhD Candidate of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Najafabad Branch, Isfahan, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Persian language and literature, Islamic Azad University, Najafabad Branch, Isfahan, Iran.
3 Professor, Department of Persian language and literature, Islamic Azad University, Najafabad Branch, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

Manuscripts are the precious written heritage of any nation. Correcting and recognizing these texts is the first and most important step in reviving these works. One of the manuscripts that has not been studied and scientifically corrected by researchers is the manuscript of Dor Al-Majales by Seif-Al-Din Zafar Ibn Borhan Nobahari which is attributed to the seventh century AH because of calligraphy and writing style. This study aims to introduce briefly the manuscript of Dor Al-Majales and check its linguistic coordinates.
The present study was conducted using content analysis method with library tools and descriptive-analytical method. The study area and population is the manuscript of Dor-Al-Majales preserved in the library of the Islamic Consultative Assembly.
Seven versions of the manuscript of Dor-Al-Majales are available in Iranian libraries based on the catalogs of manuscripts. There is no information about the author's name in the biographies. This manuscript is a kind of event writing as pemonstrative prose which contains a short introduction and thirty-three chapters. The themes of each chapter are educational, religious and historical concepts. The structure of this version in each chapter is as an anecdote in the anecdote. The most important excellent feature of style in Majales is the simplicity, fluency and easy-understanding its language and expression.
By examining the manuscript of Dor-Al-Majales, the extent and quality of linguistic changes in phonetic, lexical and syntactic dimensions are largely understood. At the phonetic level of language, pemonstrative prose reveals spoken expressions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Manuscript
  • Correction
  • Dor-Al-Majales
  • Seif Al-Din Zafar
  • Stylistics
  1. فهرست منابع

    1. ابوالقاسمی، محسن. (1375). دستور تاریخی زبان فارسی، تهران: سمت.
    2. امینی، محمدحسین. (1385).آغاز نامه؛ فهرست آغاز نسخه‌های خطی. ج3. قم: کتابخانه بزرگ حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره).
    3. انوری، حسن و همکاران. (1399). فرهنگ بزرگ سخن. 8ج. تهران: سخن.
    4. باغستانی، محمد. (1384).«آثار فارسی عالمان شیعه». مجله پژوهش و حوزه، شماره 23 و 24، صص367-360.
    5. بهار، محمد تقی. (1381). سبک‌شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی. 3 ج. تهران: زوّار.
    6. پورجوادی، نصرالله. (1380).«لطایف قرآنی در مجالس سیف‌الدین باخرزی». مجله معارف، فروردین – تیر، شماره 52، صص 24 -3.
    7. تاریخ سیستان. (1389). به تصحیح و تشحیه ملک‌الشعرای بهار، تهران: اساطیر.
    8. خانلری، پرویز. (1388). دستور تاریخی زبان فارسی. به کوشش عفت مستشارنیا. چاپ هفتم، تهران: توس.
    9. خطیبی، حسین. (1386). فن نثر در ادب پارسی. چاپ سوم، تهران: زوار.
    10. خلف تبریزی، محمدحسین. (1342). برهان قاطع. با تصحیح و حاشیه محمد معین. چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
    11. 11. داعی‌الاسلام، محمدعلی. (1363). فرهنگ نظام. ج3. تهران: شرکت دانش.
    12. 12. درایتی، مصطفی. (1389). فهرستواره دستنوشتههای ایران (دنا). تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
    13. 13. درایتی، مصطفی. (1390). فهرستگان نسخههای خطی ایران (فنخا). تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
    14. دهخدا، علی اکبر. (1373). لغتنامه. تهران: مؤسسه لغتنامه دهخدا.
    15. رستگار فسایی، منصور. (1392). انواع نثر فارسی. تهران: سمت.
    16. زرین‌کوب، عبدالحسین. (1377). پله پله تا ملاقات خدا. تهران: علمی.
    17. سدارنگانی، هرومل (1354). پارسی‌گویان هند و سند. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
    18. سیف‌الدین‌ظفر بن برهان نوبهاری. (بی‌تا). درّالمجالس؛ نسخۀ خطی به شمارۀ (14248/1). محفوظ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی (تهران).
    19. شمیسا، سیروس. (1393). کلیات سبک‌شناسی. چاپ چهارم، تهران: میترا.
    20. صفا، ذبیح الله. (1378). تاریخ ادبیات در ایران. ج 3. تهران: فردوس.
    21. فرشیدرود، خسرو. (1382). دستور مفصل امروز. تهران: سخن.
    22. غلامرضایی، محمد. (1389). سبک‌شناسی نثرهای صوفیانه از اوایل قرن پنجم تا اوایل قرن هشتم. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
    23. غلامرضایی، محمد. (1387). «مجلس‌گویی و شیوه‌های آن براساس مجالس سبعه مولوی». مجله شناخت، شماره 57، صص 278-257.
    24. مایل هروی، نجیب. (1379). تاریخ نسخه‌پردازی و تصحیح نسخه‌های خطی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    25. متینی، جلال. (1347). «تحوّل رسم‌الخط فارسی از قرن ششم تا قرن سیزدهم هجری». جستارهای ادبی، شماره 25، صص 162-130.
    26. منزوی، احمد. (1382). فهرستواره کتابهای فارسی: تاریخ پیامبران و امامان: زندگینامه سرایندگان، پیران و بزرگان. تهران: مرکز دایره‌المعارف‌ بزرگ ‌اسلامی.
    27. میرعابدینی، سید ابوطالب. (1371). بلخ در تاریخ و ادب فارسی. تهران: صدوق.
    28. نجفی، ابوالحسن. (1395). غلط ننویسیم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
    29. وفایی، عباسعلی، اسپرهم، داوود و طباطبایی، سید ذبیح‌الله. (1393). «سیر تطوّر مجلس‌گویی صوفیانه به عنوان نوعی ادب تعلیمی؛ از آغاز تا پایان دورۀ صفوی»، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، سال ششم، شماره 23، صص 74-39.

    30. وکیلی، هادی و حسینی شریف، انسیه (1391). «پیوستگی‌های تصوف و تسنن در خراسان سده‌های سوم تا ششم هجری»، فصلنامه پژوهشنامه تاریخ اسلام، سال دوم، شماره 7، صص 136- 123.