نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

تطبیق ساختاری ارکان نامه در منشآت میبدی و تفرشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه ارومیه. دانشج

2 گروه ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه،ایران

3 گروه ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

ترسل و انشاء یکی از گونه‌های ادبی کهن در ادب فارسی است و از گذشته دارای ساختاری مشخص بوده که در آن بخش‌های سه‌گانة صدر، متن و انجام نامه مطابق با قواعد خاصی نوشته می‌شده است. در دوره‌های صفوی و تیموری که نثر ساده رایج شد و بیشتر نثرنویسان دانش و معلومات نویسندگان دورة قبل را نداشتند، استفاده از این ساختار معیّن فراموش شد. با این حال، تعدادی از منشیان این دوره می‌کوشیدند نامه‌ها را به سیاق دورة قبل بنویسند. این مقاله به بررسی و مقایسة ساختار نامه در منشآت میبدی و تفرشی، دو تن از منشیان نیمة اول دورة صفوی، می‌پردازد. برآیند پژوهش نشان می‌دهد که میبدی در تقسیم‌بندی ساختار نامه به شیوة نویسندگان دورة قبل عمل می‌کند. استفاده از دعای فارسی و عربی و نعت‌های مفرد و مرکب در صدر نامه و دعای طول عمر مخاطب و نیز تأکید بر متن نامه در قسمت پایان نامه مطابق شیوة نویسندگان دورة قبل است و از این نظر می‌توان گفت که میبدی از آخرین پیروان سبک ساختار سه‌گانه در منشآت فارسی است. اما تفرشی از جملة نویسندگانی است که توجه چندانی به سبک و سیاق نامه‌نگاری دورة قبل ندارد و مرز بین آغاز نامه و متن آن به وضوح مشخص نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison Of Letterʼs Structure In Meibody And Tafreshi Composition

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohsen Mehrabi 1
  • Mohammad Amir Obeidi Nia 2
  • Rahim Koushesh Shabestari 3
1 Urmia University, literature faculty
2 Persian Literature Department, Humanity Faculty, Urmia University, Iran
3 Persian Literature Department, Humanity Faculty, Urmia University,Urmia, Iran
چکیده [English]

Composition is one of the old kinds in Persian literature which has determined structure that it wrote in three sections. In Safavi and Teimouri dynasty current sample prose and some of authors have not enough science, then this determine structure to be omitted. For ther more, some of authors try to write his letter base on previous period. As it is seen, the composition of this period divided to two sections. one of it has new method and another has old method . This paper investigates letters structure in Meibody book and Tafreshi book. Result research show that Meibody is following at previous method. He uses at Arabic and Farsi prayer in beginning of his letter and he wish that his addressing has longevity. He uses at simple and compound adjective is another manner at Meibody to create a letter similar to old book. We can say Meibody is one of the last authors that write his letter base on three sections. Tafreshi tries to write letters in new method. In fact in his letter we can not see limits betwixt beginning, text and end of letters. He omit simple and compound adjective in his letter, and tries to create a text which it is different with another books

کلیدواژه‌ها [English]

  • composition
  • structure
  • copparison
  • Meibody
  • Tafreshi
  1. فهرست منابع

    منابع عربی

    1. قرآن کریم. (1384). ترجمة مرحوم الهی قمشه­ای، قم: الهادی.    

    منابع فارسی      

    1. بغدادی، محمّد بن موید. (1385). التوسّل الی الترسّل. تصحیح احمد بهمنیار. چاپ اول.تهران: انتشارات اساطیر.       
      تفرشی، محمّدحسین. (1390). منشآت تفرشی. پژوهش، تصحیح و تعلیقات محسن بهرام­نژاد. چاپ اول. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
    2. جهادی، سیّد امیر. (1393). «ترسّل در عصر تیموری». کهن­نامة ادب فارسی (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی) سال پنجم. شمارة دوم. تابستان 1393. صص 75-98.
    3. خاقانی، افضل­الدین. (1384). منشآت خاقانی. تصحیح و تحشیه محمّد روشن. چاپ دوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.           
    4. خطیبی، حسین. (1386). فنّ نثر در ادب فارسی. چاپ دوم. تهران: انتشارات زوار.    
    5. درپر، مریم و قوام، ابوالقاسم و فتوحی رودمعجنی، محمود و هاشمی، محمدرضا. (1391). «اسلوب نوشتار نامه­های فارسی، توصیف و طبقه­بندی گونه­ها».  فصلنامة تخصصی سبک شناسی نظم ونثر فارسی (بهار ادب). سال پنجم. شمارة اول. بهار 1391. صص47-66. .
    6. سلیمانی. (1388). منشآت سلیمانی. به کوشش رسول جعفریان. چاپ اول. تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.        
      شمیسا، سیروس. (1376). سبک­شناسی نثر. چاپ سوم. تهران: میترا.
    7. صفا، ذبیح­الله. (1380). تاریخ ادبیات ایران. جلد اول. چاپ نوزدهم. تهران: ققنوس.
    8. فیّاض انوش، ابوالحسن. (1389). «میر حسین میبدی (مقتول 911 ه. ق.) یک بازشناسی تاریخی». فصلنامه پژوهش­های تاریخی دانشگاه اصفهان. دورة دوم شماره 3. پاییز 1389. صص 93- 115.                      
    9. گاوان، عمادالدین محمود. (1381). مناظر الانشاء. تصحیح معصومه معدن­کن. چاپ اول. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.                          
    10. میبدی، حسین بن معین­الدین. (1376). منشآت میبدی. تصحیح و تحقیق نصرت­الله فروهر. چاپ اول. تهران: نشر نقطه.  
    11. میهنی، محمد بن عبدالخالق. (1389). آیین دبیری. تصحیح و توضیح اکبر نحوی. چاپ اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.                                     
    12. واحد اسدالله. (1378). «ترسّل و انشای فارسی از آغاز تا قرن ششم». نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. صص 121 -166.
    13. وطواط، رشیدالدین. (1383). نامه­های رشیدالدین وطواط. تالیف قاسم تویسرکانی. چاپ دوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.