نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

تحلیل زبان عرفانی روزبهان بر اساس الگوی مربع تنشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

3 استادیار گروه زبان وادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

یکی از وجوه اهمیت روزبهان بقلی از عارفان قرن ششم هجری، بازتاب گسترده تجربه‌های عرفانی، در آثار وی است. تحلیل زبان عرفانی ویژه او با استفاده از الگوی مربع تنشی امکان پذیر است. فرایند تنشی گفتمان نشان می‌دهد زبان عرفانی، کنشی ایستا و از پیش تعیین شده نیست، بلکه روند همیشگی صیرورت و سیالیت تجربه عرفانی در ساحت زبان است و فرایند زنده «شدن» را بازمی‌نماید. فرایند تنشی با استفاده از تعامل دو بعد شناختی و عاطفی گفتمان و به واسطه اصل سیالیت نشانه‌ها، رابطه‌های هم‌سو و ناهم‌سو را در زبان عرفانی مشخص می‌سازد. «عبهرالعاشقین» از جمله آثار روزبهان است که به تجربه عرفانی او در آسمان‌های عالم معنا و کشف‌و‌‌شهودها و دیدارهایی در «ارض ملکوت» و سپس بازگشت به اقلیم خاک و ابتلای او به عشق می‌پردازد. این پژوهش به تحلیل زبان عرفانی عبهرالعاشقین بر اساس الگوی تنشی می‌پردازد و نشان می‌دهد که الگوی مربع تنشی در زبان عرفانی روزبهان تابع ساختار افزایشی است و زبان او همچون زبان متون غنایی به درونه زبان متمایل است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Roozbehan's mystical language based on tensive square model

نویسندگان [English]

  • zahra eftekhar fasae 1
  • hossein aghahosseini 2
  • Masoud Algooneh Juneghani 3
1 PhD. Candidate of Persian Language and Literature Department .University of Isfahan, Isfahan,Iran
2 Professor of Persian Language and Literature Department .University of Isfahan, Isfahan,Iran
3 Assistant Professor of Persian Language and Literature Department .University of Isfahan, Isfahan,Iran
چکیده [English]

One of the important aspects of Roozbehan, one of the mystics of the sixth century AH, is the reflection of the mystical experiences in his works. An analysis of his specific mystical language is possible using the tensive square model. The tensive process of discourse shows that the mystical language is not a static and predetermined action, but is a constant process of becoming through which the mystical experience is canalized through the language and does indicate the dynamic process of becoming. The tensive process, by means of interaction of two cognitive and emotional dimensions of discourse, and due to the principle of the fluidity of the signs, reveals the convergent and divergent relations of the mystical language. "Abhar al-asheqin" is one of the works of Roozbehan which deals with his mystical experience in the heavens of the world of meaning and discovery, intuitions and includes a report of his visits to the "land of the Kingdom", and then returns to the earth and his affection for love. This research analyzes Abhar al-asheqin' s mystical language based on the tensive square model. It is revealed that the mystic language of Rouzbehan is subject to an increasing structure, and its language like the lyric language is oriented towards the inner facet of language.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : mystic language
  • Roozbehan
  • tensive square
  • tensity
  • extensiveness

مراجع

  1. فهرست منابع

    منابع فارسی

    1. ارنست، کارل . (1383). روزبهان بقلی. ترجمة کورس دیوسالار. چاپ اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.
    2. ارنست، کارل. (1377). روزبهان بقلی. ترجمة مجدالدین کیوانی. تهران: نشر مرکز.
    3. اسماعیلی، عصمت و طباطبایی، حسن و عباسی، سمانه. (1391). «رویکرد نشانه­معناشناختی فرایند مربّع  معنایی به مربّع  تنشی در حکایت دقوقی مثنوی»، مجلة پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، سال ششم، پیاپی شماره سوم، صص69ـ94.
    4. آقاحسینی، حسین و میرباقری­فرد، سیدعلی اصغر و نافلی، مریم. (1395). «بررسی تشبیهات حوزه‌ای عشق در عبهرالعاشقین روزبهان بقلی». مجلة ادب فارسی،شماره 17، صص 76ـ57.
    5. آلگونه، مسعود. (1396). «پژوهشی در باب نظریه­های زبانی اتصال و انفصال گفتمانی»، دوفصلنامة روایت شناسی، شماره1، صص1ـ25.
    6. بزرگ بیگدلی، سعید. (1385). «بررسی سبک نثر شاعرانه در عبهرالعاشقین». مجلة پژوهش زبان و ادب فارسی، شماره6، صص45ـ21،
    7. بوخنسکی، ای، ام. (1354). فلسفة معاصر اروپایی. ترجمة شرف­الدین خراسانی، تهران: انتشارات دانشگاه ملی ایران.
    8. پاکتچی، احمد  و شعیری، حمیدرضا و رهنما، هادی. (1394). «تحلیل فرایندهای گفتمانی در سورة قارعه با تکیه بر نشانه­شناسی تنشی». مجلة جستارهای زبانی، شمارة چهار، پیاپی مهر و آبان، صص39ـ68.
    9. ثواب، فاطمه و محمدعلی محمودی. (1394). «عبور از مربّع  معنایی گریماس و صعود با نردبان معنایی»، فصلنامة تخصصی نقد ادبی، شماره31، پاییز، صص41ـ64.
    10. روزبهان بقلی، ابونصر . (1389). شرح شطحیّات. تصحیح و مقدمة فرانسوی از‌ هانری کربن. تهران: قسمت ایران‌شناسی انستیتو ایران و فرانسه.
    11. روزبهان بقلی، ابونصر. (1366). عبهر­العاشقین. تهران. تصحیح و مقدمة فارسی و فرانسوی هانری کربن و محمّد معین. تهران: انستیتو ایران و فرانسه، قسمت  ایران شناسی.
    12. سیّدان، الهام. (1395). «بررسی نقش پیوست و گسست در زنجیره گفتمانی غزل­های روایی حافظ (رویکرد نشانه­معنا­شناسی)». مجلة جستارهای زبانی، شماره4، پیاپی مهر و آبان، صص195ـ216.
    13. شعیری، حمیدرضا. (1384). «مطالعة فرایند تنشی گفتمان ادبی». مجلة پژوهش زبان­های خارجی. شماره25، صص45ـ63.
    14. شعیری، حمیدرضا. (1388). مبانی معنا‌‌شناسی نوین.تهران: سمت.
    15. شعیری، حمیدرضا. (1392). تجزیه و تحلیل نشانه­معناشناسی گفتمان. تهران: سمت.
    16. عطار، فریدالدین محمد. (1374). تذکره­الاولیاء. به­تصحیح نیکلسون. چاپ دوم. تهران: انتشارات صفی علیشاه.
    17. فاموری، مهدی. (1389). «نگاهی به مفهوم التباس در نزد شیخ روزبهان بقلی شیرازی». مجلة مطالعات عرفانی، شماره12، صص 182ـ163.
    18. فتوحی رودمعجنی، محمود و مریم علی­نژاد. (1388). «بررسی رابطة تجربة عرفانی و زبان تصویری عبهرالعاشقین». مجلة ادب پژوهی، شماره12، صص25ـ.8.
    19. فرای. نورتروپ. (1377). تحلیل نقد. ترجمة صالح حسینی. تهران: نیلوفر.
    20. کاپلستون، فردریک چارلز. (1368). تاریخ فلسفه، جلد یکم، یونان و روم. ترجمة سیدجلال­الدین مجتبوی. تهران: انتشارات علمی‌‌فرهنگی و انتشارات سروش.
    21. کاشانی، عزالدین محمود. (1391). مصباح­الهدایه و مفتاح­الکفایه. تصحیح جلال­الدین همایی. چاپ دوازدهم. تهران: انتشارات هما.
    22. کربن، ‌هانری. (1395). ارض ملکوت. ترجمة إنشالله رحمتی. تهران: نشر سوفیا.
    23. کربن، ‌هانری. (1390). تخیل خلّاق در عرفان ابن­عربی. ترجمة إنشالله رحمتی. تهران: جامی.
    24. مکاریک، ایرنا ریما. (1383). دانش­نامة نظریة ادبی معاصر. ترجمة مهران مهاجر و محمّد نبوی. تهران: اگه.
    25. نصر، سید حسین. (1383). معرفت و معنویّت. ترجمة إنشالله رحمتی. تهران: انتشارات سهروردی. چاپ دوم.
    26. نویا، پل. (1373). تفسیر قرآنی و زبان عرفانی. ترجمة اسماعیل سعادت. تهران:  مرکز نشر دانشگاهی.
    27. هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان.(1389). کشف­المحجوب. تهران: انتشارات سروش.

     

    منابع انگلیسی

    1. Courtes,j. (1992). Analyse semiotique du discours Delenonce a lenonciation, paris:Hachette.
    2. Eco,Umberto. (1976). A Teory of Semiotics, Belomington: Indiana University press.
    3. Eco,Umberto. (1983). Postscript to The Name Of Rose, Trans William Weaver, New York, NY: Harcourt Brace Jovanovich.
    4. Eco,Umberto. (1992). Between author and text Interpretation and Overinterpretation, ed.stefan collini , Cambridje, England: Cambridje University press, 88_67.
    5. Gerimas, A.G. (1987). D L, imperfection, Periguieux, Pier: Fanlas.
نثرپژوهی ادب فارسی
دوره 23، شماره 47
تیر 1399
صفحه 1-27

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار