نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

بررسی ساختار مجالس نظام الدین اولیا بر اساس تک ‌نگاری‌های مریدان او

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول، استاد، بخش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه قم، قم، ایران.

2 دانشیار، بخش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه قم، قم، ایران.

3 دانشجوی دکتری، بخش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه قم، قم، ایران.

چکیده

زمینه: معرفی ساختار و بررسی آثاری در حوزه مجلس­گویی و مجلس­نویسی، به عنوان یکی از شیوه­های تأثیرگذار آموزش آموزه­های دینی و عرفانی در شبه قاره هند در قرن هفتم و هشتم از اهداف اصلی این نوشتار است. شناخت ساختار این آثار از یک سو زمینه پژوهش­های تطبیقی بین مجالس مکتوب شبه قاره و ایران را فراهم می­کند و از سوی دیگر، این آثار پیوند مجالس صوفیانه و حلقه­های عارفانه را با علایق عامه مردم که بخشی از مخاطبان این مجالس هستند؛ آشکار می­سازد.
 
روش: با توجه به جایگاه نظام­الدین اولیا در عرفان اسلامی، مقاله در شیوه­ای توصیفی- تحلیلی به بررسی ساختار بیرونی و درونی تک­نگاری­های وی پرداخته­است.
 
یافته ­ها: مجالس شیخ غالبا در خانقاه تشکیل می­شده و مخاطبان خاصی داشته است. دغدغه شیخ تبلیغ و ترویج اسلام و تبیین آموزه­های فرقه چشتیه با نیم­نگاهی به مباحث اخلاقی و اجتماعی است.
 
 نتایج: مجالس نظام­الدین، در بند تأثیرگذاری بر مخاطب است. از این رو مباحث عرفانی، شریعتی، کلامی، اخلاقی و اجتماعی با لحنی پرشور که ویژگی این مجالس است؛ در پی برانگیختن مخاطب است. بهره­گیری از حکایات، نقل اقوال مشایخ، استفاده از آیات و احادیث، نصایح دینی، اخلاقی همه و همه نشان می­دهد که نظام­الدین در پی ساختن دین و دنیای مخاطبان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Studying the Structure of Nizamuddin Olya's Majalis based on the Monographs of His Disciples

نویسندگان [English]

  • Yahya kardgar 1
  • mohammad foladi 2
  • zohre rahimi zare 3
1 Corresponding Author: Professor of the department of persian language and literature, university of Qom, Qom, Iran.
2 Associate professor department of persian language and literature, university of Qom, Qom, Iran.
3 Ph.D. Candidate, Department of Persian Language and Literature,University of Qom, Qom, Iran.
چکیده [English]

Purpose: The main objectives of this article are to introduce the structure of and to examine works in the field Majalis (Assemblies) – in oral or written form – as one of the effective methods of communicating religious and mystical teachings in the Indian subcontinent in the seventh and eighth centuries AH. On the one hand, understanding the structure of these works provides the basis for comparative research between the written Majalis of the subcontinent and Iran, and on the other hand, these works reveal the connection between Sufi Majalis and mystical circles with the interests of the public, who are part of the audience of these Majalis.
 
Method and Research: Considering the position of Nizamuddin Olya in Islamic mysticism, the article examines the external and internal structure of his monographs in a descriptive-analytical manner.
 
Findings and Conclusions: The Sheikh Nizamuddin Olya’s Majalis were often held in the khanqah and had a specific audience. The Sheikh's concern was to propagate and promote Islam and explain the teachings of the Chishti sect with a partial look at moral and social issues.
Conclusions: Nizamuddin's Majalis are aimed at influencing the audience. Hence, the mystical, Sharia, theological, moral and social discussions with a passionate tone that is the characteristic of these Majalis, seek to arouse the audience. The use of anecdotes, quoting the sayings of the sheikhs, the use of verses and hadiths, religious and moral advice all show that Nizamuddin seeks to build the religion and world of the audience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nizamuddin Olya
  • monograph
  • Fawayed al-Faw’ad
  • Afdhal al-Fawayed
  • Rahat al-Mohebein
  1. فهرست منابع

    الف.منابع فارسی

    1. قرآن کریم. ترجمه مهدی الهی قمشه ای.
    2. ارسطو، (1392). خطابه. ترجمه اسماعیل سعادت. چاپ اول. تهران: انتشارات هرمس.
    3. استاینفلز، امینا. (1398). محمد احسان مصحفی. «سبک ملفوظات در تصوف آسیای جنوبی». نشریه اطلاعات حکمت و معرفت. سال چهاردهم. شماره2. صص 33-28.
    4. انوشه، حسن. (1380). دانشنامه ادب فارسی ادب فارسی در شبه قاره (هند پاکستان بنگلادش). جلد چهارم بخش سوم غ_ ی. چاپ اول. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    5. انوشه، حسن. (1381).  فرهنگنامه ادبی فارسی دانشنامه ادب فارسی. جلد چاپ دوم. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    6. دهخدا، علی اکبر. (1377). لغت نامه. جلد چهاردهم. چاپ دوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    7. دهلوی، خواجه حسن. (1377).  فواید الفؤاد. ملفوظات خواجه نظام الدین اولیا بدیوانی . تصحیح محمد لطیف ملک. به کوشش دکتر محسن کیانی. چاپ اول. تهران: انتشارات روزنه.
    8. دهلوی، امیر حسن. (1385).  فوایدالفؤاد. تصحیح توفیق ه.  سبحانی. تهران: زوار.
    9. دهلوی، امیر خسرو. (725). افضل الفواید. شماره میکروفیلم: 3/30. [نسخه خطی] تالیف 713 ق. تاریخ کتابت: 1288 ق.
    10. دهلوی، امیر خسرو. (725).  افضل الفواید. شماره کتابخانه5/1475. میکروفیلم: 6/66 .[نسخه خطی] تالیف 713 ق. تاریخ کتابت:1080 ق.
    11. دهلوی، امیرخسرو. (725). راحةالمحبین. فهرست میکروفیلم های کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران . جلد 2. تالیف محمد تقی دانش پژوه صفحه ۹۸ ؛که اصل آن در کتابخانه بانکی پور هند به شمارۀ ۱۶۴۲ (قسمتی از رساله) جلد ۱۷ صفحه ۱۱۴ است. میکروفیلم : ۳۲۰۳ [نسخه خطی] تاریخ کتابت: 1290 ق.
    12. رستگار فسایی، منصور. (1380).  انواع نثر فارسی. چاپ اول. تهران: سمت.
    13. رضوانیان، قدسیه. (1389).  ساختار حکایتهای عرفانی. چاپ اول. تهران: سخن.
    14. رضوی ، سید اطهر عباس. (1380). تاریخ تصوف در هند. ترجمه منصور معتمدی. چاپ اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
    15. زرین‌کوب ، عبدالحسین. (1344). ارزش میراث صوفیه. طهران: انتشارات آریا.
    16. زرین کوب ، عبدالحسین. (1362). یادداشتها و اندیشهها. تهران: جاویدان.
    17. سبحانی ، توفیق ه. (1377). نگاهی به تاریخ ادب فارسی در هند. چاپ اول. تهران: انتشارات دبیرخانه شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی.
    18. شریعتی سبزواری، محمد باقر. (1373). اصول و مبادی سخنوری. چاپ اول. قم : مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    19. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1385). چشیدن طعم وقت. تهران: انتشارات سخن.
    20. شمیسا، سیروس. (1378). نقد ادبی. چاپ اول. تهران: انتشارات فردوس.
    21. شهرستانی، ابوالفتح محمد بن عبدالکریم. (1335).  الملل و النحل ترجمۀ افضل الدین صدر ترکه اصفهانی. تصحیح و تحشیه سید محمدرضا جلالی نایینی. چاپ دوم. چاپخانه تابان.
    22. طالقانی، محمود. (1362). پرتوی از قرآن. چاپ چهارم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
    23. طوسی، خواجه نصیرالدین. (1375).  اساس الاقتباس با تعلیقات سید عبدالله انوار. جلد 1. نشر مرکز.
    24. عباسی، حبیب الله. (1387). حکایتهای عرفانی و نقش آن در گفتمان منثور صوفیانه. پژوهشنامه علوم انسانی. شماره ۵۸. صص 127- 126.
    25. علوی مقدم، مهیار. (1377). نظریههای نقد ادبی معاصر (صورت­گرایی و ساختارگرایی) . چاپ اول. تهران: سمت.
    26. غلامرضایی، محمد. (1388). سبک شناسی نثرهای صوفیانه از قرن پنجم تا اوایل قرن هشتم. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
    27. لعلی بدخشی، لعل بیک. (1376). ثمرات القدس من شجرات الانس. مقدمه تصحیح و تعلیقات دکتر سید کمال حاج سید جوادی. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    28. محدث دهلوی، عبدالحق. (1383). اخبار الاخیار فی اسرار الابرار. تصحیح و توضیح علیم اشرف خان. چاپ اول. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
    29. مکارم شیرازى، ناصر. (1374). تفسیر نمونه: تفسیر و بررسى تازه‏اى درباره قرآن مجید با در نظر گرفتن نیازها، خواستها، پرسشها،مکتبها. چاپ32. تهران: دار الکتب الإسلامیه.