نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

تکنیک‌های مدرنیستی و بازنمایی سوژة انسان مدرن در داستان‌پردازی گلشیری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

نویسنده مسئول، استادیار، بخش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

چکیده

زمینه: هوشنگ گلشیری به‌عنوان یکی از پیشگامان داستان مدرنیستی در ایران، نقش مهمی در تحوّل داستان معاصر دارد. کاربرد تکنیک‌های مدرنیستی در داستان‌های گلشیری فراتر از کارکردهای فرمی، با مبانی فکری موجود در داستان‌هایش پیوند عمیقی یافته‌است. این مسأله، ضرورت انجام پژوهش مستقلی درباب ماهیت و کارکرد تکنیک‌های مدرنیستی در داستان‌های گلشیری را نشان می‌دهد.
روش: در این مقاله با تکیه بر مهم‌ترین مؤلفه‌های مدرنیستی در آثار گلشیری شامل: ذهنیت‌گرایی‌های متکثّر، شخصیت‌پردازی‌های مدرنیستی، تردید و عدم قطعیت، فرم منقطع و تکثّر واقعیت‌ها، رویکردهای مدرنیستی در داستان‌پردازی گلشیری بررسی و تحلیل می‌شود.
یافته ­ها: نتایج مقاله نشان می‌دهد وفور تکنیک‌پردازی‌های مدرنیستی در داستان‌های گلشیری، اهمیت «زبان» را به‌عنوان یگانه وسیلة ادراک و شناخت به چالش می‌کشد و در کنار زبان، نظامی از «تکنیک»های داستانی و روایی را به‌عنوان مجموعه ابزارها و فرآیندهایی با کارکرد «بازنمایی» و «ادراک» در روایت داستان مطرح می‌کند که به لحاظ مفهومی، کارکرد عمدة آن‌ها بازنمایی اضطراب وجودی و بیگانگی انسانِ عصر مدرن و در عین حال، نمایش پیچیدگی‌های تجربة انسانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Modernist Techniques and the Representation of the Modern Man in Golshiri's Storytelling

نویسنده [English]

  • Fardin Hosseinpanahi
Corresponding author, Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.
چکیده [English]

Purpose: Houshang Golshiri, as one of the pioneers of modernist fiction in Iran, has played a significant role in the evolution of contemporary storytelling. The use of modernist techniques in Golshiri's stories goes beyond formal functions, and forms a deep connection with the intellectual foundations present in his narratives. This issue highlights the necessity of conducting an independent study on the nature and function of modernist techniques in Golshiri's stories.
Method: In this article, by focusing on the most important modernist elements in Golshiri's works—such as multiple subjectivities, modernist characterization, doubt and uncertainty, fragmented form, and the multiplicity of realities—the modernist approaches in Golshiri's storytelling are examined and analyzed.
Findings and Conclusions: The results of the article indicate that the abundance of modernist techniques in Golshiri's stories challenges the importance of 'language' as the sole means of perception and understanding. Alongside language, it also introduces a system of narrative and storytelling 'techniques' as a set of tools and processes with the function of 'representation' and 'perception' in the narrative. Conceptually, their primary function is to represent the existential anxiety and alienation of the modern human, while also depicting the complexities of human experience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Houshang Golshiri
  • Storytelling
  • Modernism
  • Representation
  • The Modern Human Subject
  1. فهرست منابع

    الف.منابع فارسی

    1. اشرافی، منصوره و شاه‌بدیع‌زاده، محمّد و همکاران.(1401). «مدرنیسم و نوشتار زنانه(بررسی هویت زن در رمان مدرنیستی شازده احتجاب اثر هوشنگ‌گلشیری)». مطالعات زبان فارسی(شفای دل). شماره 11. 41-56. doi: 10.22034/JMZF.2022.341693.1116
    2. افرافر، مریم و فولادی، محمّد.(1399). «جریان سیال ذهن مؤلفة مهمّ رمان نو در ملکوت. شازده احتجاب و آینه‌های دردار». مطالعات داستانی. شماره 17. 7-24. doi: 10.30473/PL.2020.7192
    3. ایزدیار، محسن و عبدالرضایی، سامان.(1384). «ذهن و قلمرو آن در داستان آینه‌های دردار». فصلنامه زبان و ادبیات فارسی. سال اول. شماره 1. 177ـ189.
    4. بارت، رولان.(1387). «مرگ مؤلف». به‌سوی پسامدرن: پساساختارگرایی در مطالعات ادبی. ترجمة پیام یزدانجو. تهران: مرکز. ویراست دوم.93ـ101.
    5. پاینده، حسین.(1390). گفتمان نقد: مقالاتی در نقد ادبی. ویراست دوم. تهران: نیلوفر.
    6. پی‌پین، رابرت‌ب.(1390). «نیچه و خاستگاه مفهوم مدرنیسم». ترجمة محمّدسعید حنایی‌کاشانی. مبانی نظری مدرنیسم(مجموعه‌مقالات ارغنون3). تهران: سازمان چاپ‌وانتشارات. 185ـ224.
    7. چایلدز، پیتر.(1383). مدرنیسم. ترجمة رضا رضایی. تهران: ماهی.
    8. حسن، ایهاب.(1388). «پست‌مدرنیسم: کتابنامه‌ای نقدگونه». ترجمة مهتاب بلوکی. متن‌هایی برگزیده از مدرنیسم تا پست‌مدرنیسم. ویراستاری: لارنس‌یی.کهون. تهران: نشر نی. 396ـ420.
    9. حسن‌زاده میرعلی، عبدالله و انصاری، نیلوفر.(1396). «بررسی جریان سیال ذهن در آینه‌های دردار هوشنگ‌گلشیری». مطالعات نقد ادبی و زبانی. شماره 2. 5-29.
    10. حسین‌پناهی، فردین.(1398). «سیرتحوّل"نقش زن"در داستان‌پردازی هوشنگ گلشیری: یک شاخصة سبکی و فکری». ادبیات پارسی معاصر. شماره 27. 87-109. doi: 10.30465/COPL.2019.4413
    11. خجسته، فرامرز و فراشاهی‌نژاد، یاسر و همکاران.(1395). «جستاری در بنیان‌های فکری نظریة ادبی هوشنگ‌گلشیری». ادبیات پارسی معاصر. سال ششم.شماره دوم. 27-47.
    12. خرّمی، محمّدمهدی.(1381). «شیطان پیشاهنگ انقلاب یا شاهزادة تبعید: بازتاب تحوّل هویت در آینه‌های دردار». بایا. شماره 13و14. 34ـ43.
    13. دماوندی، مجتبی و جعفری‌کمانگر، فاطمه.(1391). «بررسی تکنیک‌های مدرن انعکاس ذهن در رمان شازده احتجاب». زبان و ادبیات فارسی. شماره 73. 33-66. dor: 20.1001.1.24766925.1391.20.73.2.0
    14. ستاری، رضا و عزیزی، محمود و همکاران.(1389) «بررسی تقابل مدرنیسم و اسطوره در آثار گلشیری». متن‌پژوهی ادبی. شماره 46. 145-159. doi: 10.22054/LTR.2011.6540
    15. سیدیزدی، زهرا و صارم‌پور، حسین و همکاران.(1400) «بررسی تطبیقی برخی مؤلفه‌های پست‌مدرن درآثار بورخس وگلشیری». ادبیات تطبیقی. شماره 24. 74-96. doi: 10.22103/JCL.2021.16400.3143
    16. طاهرنژاد، نازنین و شعیری، حمیدرضا و همکاران.(1401). «تحلیل روایت‌پریشی و چالش‌های نشانه-معنایی آن با تأکید بر داستان شازده احتجاب». روایت‌شناسی. شماره 12. 341-364. doi: 10.22034/JLC.2022.342053.1475
    17. طاهری، فرزانه و عظیمی، عبدالعلی(گردآورندگان).(1380). همراه با شازده احتجاب. تهران: نشردیگر.
    18. عامری، رضا.(1382). نقشبندان قصة ایرانی(نقدآثار و افکارگلشیری). تهران: ترجمان اندیشه.
    19. کریمی‌حکاک، احمد.(1379). «هوشنگ گلشیری». ایران‌نامه. شماره70. 143-148.
    20. کهون، لارنس‌یی.(1388). «مقدمه». متن‌هایی برگزیده از مدرنیسم تا پست‌مدرنیسم. ترجمة عبدالکریم رشیدیان. تهران: نشرنی.
    21. گلدمن، لوسین.(1381). جامعه‌شناسی ادبیات(دفاع از جامعه‌شناسی رمان). ترجمة محمّدجعفر پوینده. تهران: چشمه.
    22. گلشیری، سیاوش.(1389). «پست‌مدرنیسم در ادبیات داستانی معاصر ایران(بررسی مؤلفه‌های پست‌مدرن درآثار هوشنگ‌گلشیری)». پژوهشنامه فرهنگ و ادب. شماره 6. پیاپی 10. 242ـ278. dor: 20.1001.1.23225793.1389.6.10.10.2
    23. گلشیری، هوشنگ.(1347). مثل همیشه. تهران: زمان.
    24. گلشیری، هوشنگ.(1350). کریستین و کید. تهران: زمان.
    25. گلشیری، هوشنگ.(1354). نمازخانة کوچک من. تهران: زمان.
    26. گلشیری، هوشنگ.(1362). جبه‌خانه. تهران: کتاب تهران.
    27. گلشیری، هوشنگ.(1370). شازده احتجاب. تهران: نیلوفر.
    28. گلشیری، هوشنگ.(1371). آینه‌های دردار. تهران: نیلوفر.
    29. گلشیری، هوشنگ.(1378). باغ در باغ(مجموعه مقالات). تهران: نیلوفر.
    30. گلشیری، هوشنگ.(1382). نیمة تاریک ماه. تهران: نیلوفر.
    31. لوته، یاکوب.(1388). مقدمه‌ای بر روایت در ادبیات و سینما. ترجمة امید نیک‌فرجام. تهران: مینوی‌خرد.
    32. نوذری، حسینعلی.(1379). صورتبندی مدرنیته و پست‌مدرنیته: بسترهای تکوین تاریخی و زمینه‌های تکامل اجتماعی. تهران: نقش جهان.
    33. نوری علاء، پرتو.(1363). «جبه‌خانة هوشنگ‌گلشیری». جُنگ چراغ. شماره ۵. تهران: دماوند.