نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری دانشگاه لرستان
2 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ملی لرستان، خرم آباد ، لرستان، ایران
چکیده
چکیده
نظریۀ یادگیری، یکی از مهمترین نظریههای علم روانشناسی اجتماعی است که با الگوهای مختلف به بررسی نگرشها، شناختها و قضاوت افراد میپردازد. کارل هاولند در این زمینه با تأکید بر دو عامل تحریکپذیری و پاسخ، معتقد به تغییر نگرش در سه مرحلۀ توجه، درک و پذیرش در جریان یادگیری است. از میان متون تعلیمی ادب عرفانی، بسیاری از حکایات کتاب اسرارالتوحید، تغییر نگرش افراد را به واسطه کردار و گفتار ابوسعید ابوالخیر گزارش میکند. مسأله این تحقیق چگونگی تأثیرگذاری و تغییر نگرش مریدان و مخالفان شیخ بر اساس نظریه هاولند است. از این رو برخی از حکایات این اثر بر بنیاد این نظریه بررسی و تحلیل شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که بر مبنای نظریۀ هاولند، مهمترین عامل تغییر نگرش در اسرارالتوحید، عامل فرستندۀ پیام (ابوسعید) است که به دلیل برخورداری از ویژ-گیهایی چون غیبگویی و ذهنخوانی و سخن گفتن قاطعانه، مضامین رایج تصوف را به صورت یک جانبه و از طریق اعمال، گفتگو و اشاره به مخاطبان منتقل کرده است. مخاطبان یا گیرندگان پیام در اسرارالتوحید (مردم بیسواد، دانشمندان) دیدگاههای موافق یا مخالف با پیام دارند به همین سبب زمینۀ انتقال پیامها در بستر مخالفت و انکار یا موافقت و همدلی است.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
A Study of Social Psychology in Asrār al-Tawḥīd (with an Emphasis on Carl Hovland's Attitude Change Model)
نویسندگان [English]
- sajad jalalvand 1
- Mohammad Reza Hasani Jalilian 2
- Ghasem Sahrai 2
1 lorstan
2 Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Lorestan National University, Khorram Abad, Lorestan, Iran
چکیده [English]
Social psychology is a science that investigates the interpersonal communications of an individual in the society. As one of the most important theories of this science, learning theory examines the attitudes, cognitions and judgments of individuals with different models. Laying emphasis on two factors of stimulability and response in this regard, Carl Hovland believes in changing attitudes in the three stages of attention, comprehension and acceptance during learning. In Persian literature, especially in didactic and mystical literature, the manifestation of such stages can be seen in abundance due to the educational nature of these works. Asrār al-tawḥīd by Muhammad ibn Monavvar, who narrates the deeds, words, and thoughts of Abū-Sa'īd Abul-Khayr, is considered one of the mystical works with educational and social aspects, indicating the way of communication and interaction between the followed and the followers (disciples) on the basis of Carl Hovland's theory as well as the circumstances of effectiveness and a change of attitudes during his time. Therefore, through the use of descriptive method, some of the anecdotes of this work, which represent the method of communication between the followed and the followers (disciples) and a change of attitude, have been investigated and analyzed on the basis of Carl Hovland's theory. Based on the mentioned theory, the results revealed that in reading the anecdotes of the Asrār al-tawḥīd, the most important factor in changing attitudes in Asrār al-tawḥīd is the messenger and the most important sender of the message is Abū-Sa'īd, who conveys the common themes of Sufism
کلیدواژهها [English]
- Attitude
- Carl Hovland
- Asrār al-tawḥīd
فهرست منابع
- ابن منور، محمد. (1364). اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابیسعید. با مقدمه دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: انتشارات آگه.
- ابن منور، محمد. (1899). أسرارالتوحید فى مقامات أبى سعید. به کوشش الیاس میرزا. روسیه: سن پطرز بورگ.
- اتکینسون، ریتا؛ ل و همکاران. (1370). زمینۀ روانشناسی. ترجمۀ محمد تقی براهنی و دیگران. تهران: انتشارات جامعه.
- بروکوتیز، لئونارد. (1387). روانشناسی اجتماعی. ترجمۀ محمدحسین فرجاد و عباس محمدی اصل. تهران: انتشارات اساطیر.
- بوزوورث، ادموند.(1378). «شیخ ابوسعید میهنی از منتقدان صوفیان ایرانی». ترجمۀ علی پیرنیا. معارف. دوره 16. شماره 3.صص 110-127
- پروین کربلایی، محمد. (1397). «بررسی کرامات شیخ ابوسعید ابوالخیر در اسرارالتوحید». مجلۀ تاریخ ادبیات. دورۀ یازدهم. شماره 1. 134- 155.
- پیرانی، منصور.(1399). « بازخوانی حکایتهای عرفانی اسرارالتوحید با رویکرد روانشناسی مثبتگرا» .ادبیات عرفانی دانشگاه الزهراء. شماره22. صص7-32
- جعفرزاده، مریم؛ روحانی، رضا. (1399). «شیوههای تبلیغی در اسرارالتوحید». پژوهشنامه ادبیات تعلیمی. شماره 46. صص 91-112.
- روش بلاو. آن ماری؛ ادیل، نیون. (1377). روانشناسی اجتماعی (مقدمهای بر نظریهها و آیینها). ترجمۀ سید محمد دادگر. تهران: انتشارات مروارید.
- زرینکوب، عبدالحسین. (1379). جستجو در تصوف ایران. تهران: انتشارات امیرکبیر.
- ستوده، هدایتالله. (1397). روانشناسی اجتماعی. تهران: انتشارات آوای نور.
- سجادی، سید ضیاءالدین. (1377). مقدمهای بر عرفان و تصوف. تهران: سمت.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1382).«روانشناسی اجتماعی شعر فارسی». بخارا. شماره 32، صص 47-66.
- شیرانی، محمد و همکاران. (1396). «بررسی تاریخی نقش اجتماعی سیاسی ابوسعید ابوالخیر در خراسان عصر غزنوی و سلجوقی در متون ادبی عرفانی، با تأکید برکتاب اسرار التوحید». تاریخ اسلام. شماره 4. صص 291-318.
- کریمی، یوسف. (1396). روانشناسی اجتماعی (نظریهها، مفاهیم و کاربردها). تهران: نشر ارسباران.
- کنجوری، احمد؛ صحرائی، قاسم. (1394). «رفتارشناسی شخصیتهای داستانک های عدل و دزد قالپاق نوشته صادق چوبک بر اساس نظریات روانشناسی اجتماعی». ادبیات پارسی معاصر. شماره 4 . 61-80.
- گلشنی فومنی، محمدرسول. (1392). روانشناسی اجتماعی. تهران: نشر دیدار.
- مایرز، دیوید. (1392). روانشناسی اجتماعی. ترجمۀ حمید شمسیپور و دیگران. تهران: نشر کتاب ارجمند.
- مستملى بخارى، اسماعیل. (1363). شرح التعرف لمذهب التصوف. جلد5. تهران: انتشارات اساطیر.
- مورتون. دوچ ؛ کراوس روبرت م. (1395). نظریهها در روانشناسی اجتماعی. ترجمه مرتضی کتبی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.