نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان, دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
چکیده
چکیده
یکی از روش‌های خوانش متن و دستیابی به لایه‌های زیرین آن، اعتنا به رویکردهای نوین نقد و نظریههای ادبی و کشف ماهیت اثر بر مبنای سبک‌های ادبی و یافتن نشانه‌هایی است که به دریافت و تحلیل مخاطب توسّع بیشتری می‌بخشند. متون کلاسیک ادبی نیز از این قاعده مستثنی نیستند بویژه آنکه بازخوانی و تطبیق آن‌ها با موازین نظریههای نوین برای مخاطبان پژوهش‌گر نیز رویکرد پرکشش و جذابی است. «هزارویکشب» به عنوان جامع‌ترین اثر کلاسیک ادبیات شفاهی مشرق‌زمین از جمله آثاری است که علاوه بر مخاطب عام، همواره نظر پژوهندگان عرصه‌های جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی، هنر و ادبیات را به خود معطوف داشته است، بدین‌رو بازخوانی این اثر سترگ با رویکرد «گروتسک» که بنا به ماهیت خود با ناسازگاری فرم و محتوا، آمیختگی عناصر ناهمگون و نامتجانس و تنوع بی‌پایان امور کمیک، وحشتناک و زشت سروکار دارد به خوانندۀ امروزی امکان‌می‌دهد تا با کاویدن اعماق حکایات کوتاه و بلند و دریافت مؤلفه‌های گروتسک در آن‌ها، به درک احترام‌آمیزی فراتر از وفاق عام در فکاهۀ محض پنداشتن اثر دست‌یابد. پژوهش حاضر می‌نماید که «هزارویکشب» به جهت چندسویگی و تعدد مضامین، در برداشتن طنز و جدّ، اَشکال لغزگونه، ظرافت ادبی در کنار واژگان عامی و لایه‌های تفسیری ناهمگون در فرم و محتوا، از مصادیق بارز و متعالی گروتسک ادبی در مشرق زمین به-شمار‌می‌آید.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
“One Thousand and One Nights” The Sublime Example of Grotesque in Oriental Folk Literature
نویسنده [English]
- Nozhat Noohi
Department of Persian Language and Literature ,Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan,Iran.
چکیده [English]
"One Thousand and One Nights” The Sublime Example of Grotesque in Oriental Folk Literature
Abstract
Heeding the modern criticism and literary theory is an effective method for reading a text and achieving the deep meaning of it. Such an approach causes the reader’s vast understanding too. Therefore, nowadays the study of literature influenced by modern critical theories is profoundly attractive for researchers. The classic literary works are no exception. “One Thousand and One Nights” as the most comprehensive collection of Middle Eastern folk tales has always drawn sociologists’, anthropologists’, art and literature researchers’ attention to itself. Hence, by studying and analyzing it’s long and short tales and defining Grotesque features of them (e.g. incompatibility, disharmony, funny, terrifying and hideous issues) readers will respectfully find out that “One Thousand and One Nights” is not a collection of mere nonsensical absurd jokes. This paper is attempting to clarify that due to various contents, combination of comedy and tragedy, literary delicacy, mysterious themes and so on “One Thousand and One Nights” is the sublime example of Grotesque in Oriental folk literature and oral tradition.
کلیدواژه‌ها [English]
- One Thousand and One Nights
- Grotesque
- Mockery
- Revulsion
- Incompatibility
الف) منابع فارسی
- آدامز، جیمز لوتر و یتس، ویلسون. (1389). گروتسک در هنر و ادبیات. ترجمۀ آتوسا راستی. تهران: قطره.
- ایروین، رابرت. (1385). تحلیلی از هزارو یکشب. ترجمۀ فریدون بدرهای. تهران: فرزان روز.
- برفر، محمد. (1389). آینۀ جادویی خیال. چاپ اول. تهران: امیرکبیر.
- پیروز، غلامرضا و حقیقی، مرضیه. (1393). «طنز کارناوالی و بازتاب آن در داستانهای بهرام صادقی». جامعه‌شناسی هنر و ادبیات. دورۀ 6، ش 1، صص 89- 65.
- پینالت، دیوید. (1389). شیوههای داستانپردازی در هزارویکشب. ترجمۀ فریدون بدرهای. چاپ اول. تهران: هرمس.
- تامسن، فیلیپ. (1390). گروتسک. ترجمۀ فرزانه طاهری. چ 1. تهران: مرکز.
- تسلیم جهرمی، فاطمه و طالبیان، یحیی. (1390). «تلفیق احساسات ناهمگون و متضاد (گروتسک) در طنز و مطایبه». فنون ادبی. س 3، ش 1، صص 20-1.
- ثمینی، نغمه. (1379). کتاب عشق و شعبده (پژوهشی در هزارویکشب). چاپ اول. تهران: مرکز.
- جاور، سعیده و علیزاده، ناصر. (1397). «بررسی عناصر گروتسک در رمان خوف اثر شیوا ارسطویی (براساس نظریات میخائیل باختین، فیلیپ تامسون و ولفگانگ کایزر)». نشریۀ زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز. س 71، ش 237، صص 57-37.
- حری، ابوالفضل. (1390). «عجایب‌نامه‌ها بهمنزلۀ ادبیات وهمناک با نگاهی به برخی حکایت‌های کتاب عجایب هند». نشریۀ نقد ادبی. ش 4، صص 164- 137.
- داوودی مقدّم، فریده. (1391). «گروتسک در حکایت‌های دیوانگان عطار». تاریخ ادبیات (پژوهشنامه علوم انسانی). ش 3/71، صص 75-53.
- سبزیان، سعید و کزازی، میرجلالالدین. (1388). فرهنگ نظریه و نقد ادبی: واژگان ادبیات و حوزه‌های وابسته. تهران: مروارید.
- ستاری، جلال. (1368). افسون شهرزاد (پژوهشی در هزار افسان). چاپ اول. تهران: توس.
- شدل، آندره و کوکتو، ژان و دیگران. (1388). جهان هزارویکشب. ترجمۀ جلال ستاری. چاپ اول. تهران: مرکز.
- شربتدار، کیوان و انصاری، شهره. (1391). «گروتسک و ادبیات داستانی (بررسی مفهوم گروتسک و کاوش مصداق‌های آن در داستانهای کوتاه شهریار مندنی‌پور)». ادبیات پارسی معاصر. س 2، ش 2، صص 121- 105.
- شریفی ولدانی، غلامحسین و زارع بنادکوکی، نجمه. (1396). «شخصیت‌های گروتسکی در تذکرۀ یخچالیه». پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت. سال 6، ش 2، صص 148- 131.
- کرنی، ریچارد. (1384). در باب داستان. ترجمۀ سهیل سُمّی. چاپ اول. تهران: ققنوس.
- کریچلی، سیمون. (1384). در باب طنز. ترجمۀ سهیل سُمّی. چاپ اول. تهران: ققنوس.
- کهنموییپور، ژاله و خطاط، نسریندخت و همکاران. (1381). فرهنگ توصیفی نقد ادبی (فرانسه- فارسی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- محمدی فشارکی، محسن و هاشمی‌زاده، رویا. (1396). «عناصر گروتسک دداستان‌های محمد شیرزاد در اسکندرنامه» ویژه‌نامه قصه‌شناسی. فصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه. س 5، ش 12، صص 164- 139.
- مرچنت، و. ملوین. (1377). کمدی. ترجمۀ فیروزه مهاجر. چاپ اول. تهران: مرکز.
- مکاریک، ایرنا ریما. (1390). دانشنامۀ نظریههای ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی. چاپ چهارم. تهران: آگاه.
- مهندسپور، فرهاد. (1390). زنانگی و روایتگری در هزارویکشب. چاپ اول. تهران: نشر نی.
- نامورمطلق، بهمن. (1387). «باختین، گفتگومندی و چندصدایی: مطالعه پیشابینامتنیت باختینی». پژوهشنامه علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی.ش 57، صص 414- 397.
- نوحی، نزهت. (1397). «نگاهی به شگردهای حکایت درونه‌ای هزارویکشب». نثرپژوهی ادب فارسی. س 21، ش 43، صص 197- 177.
- نولز، رونلد. (1391). شکسپیر و کارناوال پس از باختین. ترجمۀ رؤیا پورآذر. تهران: هرمس.
- هزارویکشب. (1389). ترجمۀ عبداللطیف تسوجی. 2 جلد. چاپ سوم. تهران: الهام.
ب)منابع انگلیسی
- Christos, Angelis. (2017). "Time is Everything with Him": The Concept of the Eternal Now in Nineteenth - Century Gothic. Finland: Tampere University Press. Available from: https://trepo.tuni.fi/
- Encyclopedia Britannica website, Accessed: 1/11/2022, https://www.britannica.com/art/Augustan-Age-Latin-Literature
- Steig, Michael. (1970). "Defining the Grotesque: An Attempt at Synthesis". The Journal of Aesthetics and Art Criticism. Vol. 29. No.2. P.P. 253-266. Available from: https://www.jstor.org.
)