نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

تحلیل قابوس‌نامه از منظر روان‌شناسی مثبت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه مازندران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

چکیده

روان‌شناسی مثبت که پیشینه‌ی آن به آرای مارتین سلیگمن در دهه‌ی(1990م.) می‌رسد، رویکردی نوین در علم روان‌شناسی است که مدّعی ارائه‌ی پارادایمی جدید در این حوزه است. این رویکرد بر جنبه‌های مثبت انسان مانند شادی، خوش‌بینی و امید تأکید دارد و به شناسایی و تبیین فضائل و توانمندی‌های انسان در شش گروه: خرد و دانایی، شجاعت، انسانیّت، عدالت‌‌طلبی، اعتدال و تعالی به همراه بیست و چهار قابلیت، با عنوان فضیلت‌های همه جا حاضر می‌پردازد. قابوس نامه تألیف عنصرالمعالی قابوس بن وشمگیر یکی از آثار برجسته‌ی ادبیات تعلیمی در سده‌ی پنجم هجری است که بازتاب دهنده‌ی خودشناسی و ارائه‌ی راهکارهای مناسب در جهت شناخت فضایل مثبت و نیل به سعادت و شادکامی اصیل، به عنوان یکی از آرزوهای دیرینه‌ی اندیشمندان بوده است. از این منظر می‌توان عنصرالمعالی را در زمره‌ی اندیشمندان متعهد، اخلاق‌گرا و مثبت‌اندیشی در نظر گرفت که از سرچشمه‌ها‌ی مضامین اخلاقی و حکمی مثبت فرهنگ ایرانی سیراب شده و به خوبی توانسته است این فضایل و توانمندی‌های مثبت را، که بخش اعظمی از آن نشأت‌گرفته از تجربیات خود اوست با صداقت، فروتنی و آزاداندیشی در اختیار فرزند خویش و سایر جویندگان علم و ادب قرار دهد.
دستاورد پژوهش ناظر بر این است که فضایل مثبت خرد و دانش با 46/34 درصد، میانه‌روی 48/30 درصد، معنویت و تعالی 68/7 درصد، شجاعت 97/5 درصد، عدالت 36/5 درصد و رأفت و عشق 14/4 درصد، به ترتیب از فراوانی بیشتری برخوردار بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Qaboosnameh from the positive psychology point of view

نویسندگان [English]

  • Morteza Mohseni 1
  • Majid Golmohamadi 2
  • Ahmad Ghanipour Malekshah 1
  • Ghodsiye Rezvaniyan 1
1 Faculty member of Mazandaran University
2 PhD student in Persian language and literature, Mazandaran University
چکیده [English]

Positive psychology, which comes from Martin Seligman's ideas and viewpoints in 1990, gives a new methodology in psychology, which claims the new paradime in psychology area. This methodology emphasizes on positive dimensions of human life such as happiness, optimism and hope and also tries to clarify and identify the human capabilities into six groups: wisdom and knowledgability, braveness, humanity, justice seeking, balance, and ultimateness with 24 capabilities titled, ubiquitous gratefulnesses which we can view all these parameters by lovely examples in QaboosNameh clearly, because self-awareness and providing proper solutions for understanding positive manners and achieving felicity and original happiness, is one of the old wish of the pioneers such as Onsor al Ma'ali. By this viewpoint he is considered as a responsible, behaviorist, and positivist thinker who is blessed by rich Iranian culture and its moral and positive intelligence, to provide these gratefulnesses and positive capabilities, which consist of a vast part of his self experience, honestfully, humbled, free-willingly for his legacy and other knowledge seekers.
The achievements of the supervisor projects reveals that these positive wisdom and knowledge by 46.34 percent, balance by 48.30 percent, perfection by 68.7 percent, braveness by 97.5, justice seeking by 36.5, mercifulness and patient by 14.4 percent are in a row from most to least frequent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qaboosnameh
  • Onsor-al-Ma`Ali
  • Positive Psychology
  • Martin Seligman
  1. فهرست منابع

    1. ارونسون، الیوت. (1382). روان­شناسی اجتماعی. ترجمۀ­ حسین شکرکن. تهران: رشد.
    2. امامی، نصراله. (1377). مبانی و روش­های نقد ادبی. چاپ اول. تهران: چاپخانۀ دیبا.
    3. بدری، بهاره. (1390). «شناسایی و تبیین مؤلفه­های روان­شناسی مثبت در بوستان و گلستان سعدی». محمود گلزاری. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد روان­شناسی بالینی.  دانشکدۀ روان­شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی.
    4. بن شاهار، تال. (1392). شادکامی به همین سادگی. ترجمۀ احسان حسن قاجار. چاپ سوم. تهران: انتشارات بین المللی گاج.
    5. بهار، محمد تقی. (1381). سبک شناسی یا تاریخ تطوّر نثر فارسی. ج2. تهران: زوار.
    6. خداویردی، ترانه. (1391). «شناسایی مؤلفه­های روان­شناسی مثبت در دیوان حافظ». محمود گلزاری. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی. دانشکدۀ روان­شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی.
    7. دایر، وین. (1384). باور کنید تا ببینید. ترجمۀ­ محمد رضا آل یاسین. چاپ نهم. تهران: هامون
    8. دایر، وین. (1390). چگونه شخصیت سالم­تر بیابیم. ترجمۀ بدرالزمان نیک فطرت. چاپ دوازدهم. تهران: نشر علم.98. دی آنجلیس، باربارا. (1389). لحظه­های ناب زندگی. ترجمۀ شهرزاد لولاچی. چاپ هفتم. تهران: نشر اوحدی.
    9. دی آنجلیس، باربارا. (1389). لحظه­های ناب زندگی. ترجمۀ شهرزاد لولاچی. چاپ هفتم. تهران: نشر اوحدی.
    10. رایس، فیلیپ. (1392). روان­شناسی رشد. ترجمۀ مهشید فروغان. چاپ هشتم. تهران: ارجمند.
    11. رندی جی، لارنسن و دیوید ام، باس. (1397). روان­شناسی شخصیت. ترجمۀ فرهاد جمهری، بهمن نجاریان، هامایاک آوادیس، محسن دهقانی، فرید براتی سده، داود عرب قهستانی، محبوبه خواجه رسولی. تهران: رشد.
    12. سلیگمن، مارتین ای پی. (1389). شادمانی اصیل. ترجمۀ­ مصطفی تبریزی، رامین کریمی و علی نیلوفری. چاپ اول. تهران: نشر دانژه.
    13. سلیگمن، مارتین ای پی. (1394). شکوفایی روان­شناسی مثبت­گرا. ترجمۀ­ امیر کامکار و سکینه هژبریان. تهران: روان.
    14. شاملو، سعید. (1388). مکتب­ها و نظریه­ها در روان­شناسی شخصیت. چاپ نهم. تهران: رشد.
    15. شعاری نژاد، علی­اکبر. (1364). فرهنگ علوم رفتاری. چاپ اول. تهران: امیر کبیر.
    16. شولتز، دوان پی. (1375). روان­شناسی کمال. ترجمۀ­ گیتی خوشدل. چاپ دهم. تهران: نشر پیکان.
    17. شولتز، دوان پی و سیدنی، آلن. (1392). نظریه­های شخصیت. ترجمۀ یحی سید محمدی. چاپ نوزدهم. تهران: نشر ویرایش.
    18. شهیدی، شهریار. (1388). روان­شناسی شادی. تهران: قطره.
    19. صنعتی، محمد. (1380). تحلیل­های روان­شناختی در هنر و ادبیات. تهران: نشر مرکز.
    20. عنصرالمعالی، کیکاووس بن اسکندر. (1373). قابوس­نامه. به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی. چاپ هفتم. تهران: علمی و فرهنگی.
    21. فرانکلین، ساموئل اس. (1389). روان­شناسی شادکامی. ترجمۀ­ جعفر نجفی زند. چاپ اول. تهران: سخن.
    22. فروم، اریک. (1375). گریز از آزادی. ترجمۀ عزت­الله فولادوند. تهران: مروارید.
    23. قربانی، زهره. (1396). «طبقه بندی فضائل و توانمندی­های منش». ماهنامۀ سپیدۀ دانایی. دورۀ جدید، شمارۀ 111-112، صص58 - 65.
    24. کار، آلان. (1387). روان­شناسی مثبت علم شادمانی و نیرومندی انسان. ترجمۀ­ حسن پاشا شریفی و جعفر نجفی­زند. چاپ اول. تهران: سخن.
    25. کارلونی، ژ. س. (1368). نقد ادبی. ترجمۀ­ نوشین پزشک. چاپ اول. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
    26. کریمی، رامین. (1388). مارتین سلیگمن (نظریۀ درماندگی آموخته شده و روان­شناسی مثبت­نگر). تهران: دانژه.
    27. کانت، امانوئل. (1374). تعلیم و تربیت. ترجمۀ­ غلامحسین شکوهی. چاپ دوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    28. کویلیام، سوزان. (1390). مثبت اندیشی و مثبت گرایی. ترجمۀ­ فرید براتی سده و افسانه صادقی. چاپ دوم. تهران: جوانۀ رشد.
    29. لاما، دالای و کاتلر، هوراد. (1384). هنر خوشحالی. ترجمۀ­ سرور قاسمی. شیراز: انتشارات نوید شیراز.
    30. میتال، راکش کی. (1381). فرهنگ­نامۀ افکار مثبت. ترجمۀ مینا اعظامی. تهران: نسل نو اندیش.
    31. میگار موئه، جینا ال. (1392). مداخلات روان­شناسی مثبت­نگر. ترجمۀ علی اکبر فروغی و جلیل اصلانی. تهران: کتاب ارجمند.
    32. نائل­صالحی، محبوبه. (1391). «کار تطبیقی بین بررسی فضایل اساسی انسان در روان­شناسی مثبت و مقایسه­ی آن با سعدی». محمود گلزاری. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد روان­شناسی عمومی. دانشکدۀ پردیس نیمه حضوری دانشگاه علامه طباطبایی.
    33. هاشمی، جمال.(1378)، سعدی و روان­شناسی نوین. چاپ اول. تهران: شرکت سهامی انتشار.
    34. هریس، راس. (1397). تلۀ شادمانی. ترجمۀ دکتر علی صباحی و مهدی اسکندری. چاپ چهارم. تهران: سایه­ی سخن.
    35. هیل، ناپلئون. (1386). 200 نکته در مورد نگرش ذهنی مثبت. ترجمۀ مینا امیری. تهران: آشیانۀ کتاب.
    36. یوسفی، غلامحسین. (1371). تصحیح و تعلیقات قابوس­نامه. تهران: علمی.