نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

پرده های ابهام در لایه های معنایی مقالات شمس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه بین المللی امام خمینی

2 کارشناس ارشد زبان وادبیات فارسی

چکیده

از آن جا که زبان عرفان تجربه های شهودی ودریافت های آن سری عارفان را درخود پیچیده واز ابزارها وشگردهای متنوع ومتلونی برای محسوس وملموس ساختن آن ها به کار می گیرد واز سویی نیز زبانی معناگراست،عمدتا لایه های معنایی چندگانه ای را دربر دارد واغلب با تاویل وتفسیرهای مختلفی همراه است.تلاش عارف برای استفادۀ بهینه از یک روساخت برای بیان چند ژرف ساخت، از علل دیگر تاویل پذیری ومهمتر از همه ایهام و ابهام معنایی متون عرفانی است و عارفان بر این عقیده اندکه زبان معمول آدمی توانایی انتقال تجربه‌های عرفانی را ندارد، این مساله موجب چندمعنایی و مبهم شدن هر چه بیشتر متون عرفانی شده است. در میان بزرگان ادب ایرانی، چهرة شمس همواره در هاله ای از ابهام نهان گشته است و یکی از علل این را می‌توان زبان مبهم وی در مقالات شمس دانست. مقالات شمس سرشار از ابهام و هنجارگریزی‌های زبانی است که درک و فهم معنا را به پردۀ تعویق وتاخیر وگاه عدم دریافت درست می کشد. در این پژوهش به بررسی این عوامل -که کلید ورود به جهان شمس و بتبع آن راهی به جهان مولوی است- خواهیم پرداخت و به رفع ابهام‌ وگشایش سطوح معنایی در برخی از گزاره‌های مقالات شمس در شش مفهوم بلند عرفانی می پردازیم و نشان خواهیم داد ابهام در مقالات شمس علاوه بر آن‌که از ویژگی‌های زبان عرفانی است، برآمده از تجربیات عرفانی خاص شمس و نگرش او به زبان نیز هست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Screens of ambiguity in the shades of meaning of Maghalate Shams

نویسندگان [English]

  • Hamid Taheri 1
  • Maryam Irandoust 2
1 Associate Professor of Imam Khomeini International University
2 Master of Persian Language and Literature
چکیده [English]

Since mysticism incorporates the intuitive experiences and perceptions of some mystics and utilizes a variety of tools and techniques to make them tangible and intangible, and on the other hand, is meaningful, it mainly involves multiple shades of meaning and is often accompanied by complex interpretations. Mystic's attempt to make optimal use of a surface structure for expressing a few deep structures, is another reason for interpretability and, above all, the semantic ambiguity of mystical texts.
mystics believed that the common language was not capable of conveying mystical experiences, this caused multi-meaning and more and more ambiguity in mystical texts.
Shams' face has always been shrouded in mystery between the greats of Persian and mysticism ؛and one of the reasons for this may be his obscure language in the papers.
Shams' articles are full of linguistic ambiguity and deviation that delay understanding of meaning and sometimes lead to misunderstanding. In this study we will address to these factors - the key to entering the Shams’ world and consequently the path to the Rumi’s world and we will unravel the ambiguity and resolve the levels of meaning in some of propositions by Shams in six top concepts including mysticism and we will demonstrate that the ambiguity of Shams 'articles is not only attributed to the mystical language, but also to Shams' particular mystical experiences and his attitude to language.
Keywords: Shams articles, ambiguity, mysticism, meaning

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shams articles
  • ambiguity
  • mysticism
  • meaning
  1. فهرست منابع

    1. ابن عربی، محیی الدین.(بی تا) .فتوحات مکیه.ج2 بیروت: دارصادر.
    2. استیس، والترت. (1367). عرفان و فلسفه. ترجمة بهاءالدین خرمشاهی. چاپ سوم. تهران: سروش.
    3. بامشکی، سمیرا. (1388). «بررسی عوامل سازندة ابهام در مقالات شمس با تاکید بر مسئله انسجام دستوری». مجلة مطالعات عرفانی، پاییز و زمستان 1388، شماره 10، صص 86-45.
    4. پالمر، ریچارد.ا. (1391). علم هرمنوتیک. ترجمة محمدسعید حنایی کاشانی. چاپ هفتم. تهران: هرمس.
    5. تبریزی، شمس‌الدّین محمّد. (1391). مقالات شمس تبریزی. تصحیح و تعلیق از محمّدعلی موحّد. چاپ چهارم. تهران: خوارزمی.
    6. رضی، احمد و رحیمی، عبدالغفار.(1387). «ویژگی‌های زبان عرفانی شمس تبریزی». مجلة جستارهای نوین ادبی، سال 41، شماره160، صص 214-199.
    7. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1392). زبان شعر در نثر صوفیه. درآمدی به سبک‌شناسی نگاه عرفانی، تهران: سخن.
    8. شیری، قهرمان. (1390). «اهمیت و انواع ابهام در پژوهش‌ها». فنون ادبی، دورة 3، شماره 2 (پیاپی 5)، صص 36-15.
    9. طاهری، حمید. (1381). «گذری بر ابهام در شعر نیما». در نخستین همایش نیماشناسی. بابلسر: دانشگاه مازندران.11 و 12 دی ماه 1381 ، صص57-30
    10. غزّالی، احمد. (1359). سوانح‌العشّاق. بر اساس تصحیح هلموت ریتر. با تصحیحات جدید، مقدمه و توضیحات نصرالله پورجوادی. تهران: بنیاد فرهنگ.
    11. لویزن، لئونارد. (1379). فراسوی ایمان و کفر، شیخ محمود شبستری. ترجمة مجدالدّین کیوانی. چاپ اول. تهران: مرکز.
    12. محبتی، مهدی. (1393). «تاویل در مقالات شمس تبریزی». مجلة متن‌ پژوهی ادبی، دوره 18، شماره 61، پاییز 1393، صص61-41.
    13. مولوی، جلال‌الدین محمد. (1375). مثنوی معنوی. 6جلد. به تصحیح رینولد نیکلسون. چاپ اول. تهران: توس. 
    14. هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان. (1392). کشف‌المحجوب. با مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمود عابدی. چاپ اول. تهران: سروش.
    15. همدانی، عین‌القضات. (1370). تمهیدات. تصحیح عفیف عُسیران. چاپ سوم. تهران: منوچهری.
    16. یثربی، سیّد یحیی. (1372).عرفان نظری، تحقیقی در سیر تکاملی و اصول و مسائل تصوف. چاپ اول. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.