نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

سبکشناسی لایۀ نحوی مجلس پنجم از مجالس پنجگانۀ سعدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه آموزشی زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران

چکیده

شناخت سبک هر اثر ادبی به دریافت و فهم درون‌مایه و مطالب آن اثر کمک بسیاری می‌کند. مجالس پنجگانه یکی از شش رسالۀ منثور سعدی است که در کلّیّات وی گردآمده‌است. از آنجایی که درون-مایۀ این مجالس معارفِ صوفیانه است، بنابراین گفتمانِ تصوّف و لحنِ خطابی در آن غالب است و سعدی برای بیان مفاهیم، گاهی زبان عرفانی خاصی را برگزیده و به شیوۀ مشایخ صوفیه و سبک آثار صوفیان سخن گفته‌است. هر یک از پنج مجلس مذکور، صورتِ نوشتاری یک منبر است که سعدی آن‌ها را برای شاگردان و مریدان خود نوشته‌است. با توجّه به اینکه محتوای عرفانی و شیوۀ وعظ سعدی بر ساختمان نحوی این اثر تأثیر گذاشته، هدف این پژوهش بررسی ویژگی‌های نحوی یکی از این مجالس (مجلس پنجم) بر پایۀ الگوی سبک‌شناسی لایه‌ای و به شیوۀ توصیفی - تحلیلی است تا برجستگی‌های نحوی و ویژگی‌های پربسامد دستوری آن مشخّص گردد. حاصل واکاوی لایۀ نحوی مجلسِ پنجم گویای آن است که در مجموع ساختار زبانی و نحوی متن این مجلس از چیدمان منظّمی برخوردار است، امّا سعدی در حوزۀ نحوی و دستوری آن در مواردی نوآوری‌، گزینش‌ و تصرّفاتی خاص نظیر: به کارگیری جمله‌های کوتاه، استفاده از جملاتِ هم‌پایه، بسامد بالای جملاتِ اسنادی، تکرارِ اضافات، کثرت استعمال وجه اخباری و امری، نمود بیشتر صدای دستوریِ منفعل در جملات، پیوستگی جملات فارسی به جملات عربی و جمع بستن معدود به شیوۀ نحوِ زبان عربی داشته‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Syntactic layer stylistics of the Fifth Majlis of the Saadi Fifth Majlis

نویسنده [English]

  • OMID VAHDANIFAR
Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Bojnord University, Bojnord, Iran
چکیده [English]

Understanding the style of each literary work helps to understand the content and contents of the work. The Five Majles is one of six of Saadi's prose treatises compiled in his entirety. Since the subject matter of these assemblies is Sufi education, Therefore, Sufism discourse and the tone of speech are dominant and Saadi sometimes chose a particular mystical language to express the meanings And he has spoken of the manner of the Sufi elders and the style of Sufi works Each of the five houses is the written form of a pulpit Saadi wrote them for his disciples and disciples Given that the mystical content and style of Sa'ad's preaching have influenced the syntactic structure of this work, The purpose of this study is to investigate the syntactic characteristics of one of these houses (Fifth Assembly) The layered stylistic pattern is a descriptive-analytical one To identify syntactic bumps and high-frequency grammatical features.The result of the analysis of the constituency of the Fifth Majlis shows that Overall the linguistic and syntactic structure of this House is neatly arranged, But Saadi's grammar and grammar in the case of innovations, selections and special occasions such as: Using short sentences, using consonant sentences, high frequency of attribute sentences, The repetition of additions, the multiplicity of predictive and empirical uses, the greater the expression of passive grammatical sounds in sentences, The Persian sentences have been linked to Arabic sentences and have been limited in Arabic syntax

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saadi prose dissertations
  • Fifth Majles
  • Fifth Majlis
  • Layered stylistics
  • Syntactic layer

مراجع

  1. فهرست منابع

    الف) کتاب­ها

    1. قرآن­کریم.
    2. انوری، حسن و احمدی گیوی، حسن. ( 1388). دستور زبان فارسی. تهران: فاطمی.
    3. باقری، مهری. (1386). تاریخ زبان فارسی. تهران: قطره.
    4. بهار، محمّد تقی. (1381). سبک­شناسی یا تاریخ تطوّر نثر فارسی. جلد سوم. تهران: زوّار.
    5. داد، سیما. (1380). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ چهارم. تهران: مروارید.
    6. زرّین­کوب، عبدالحـسین. (1379). شعر بـی­دروغ شـعر بـی­نقـاب. چـاپ هـشتم. تهـران: علمی.
    7. سعدی، مصلح الدّین. (1385). کلّیّات سعدی. تصحیح محمّد علی فروغی. تهران: هرمس.
    8. صفا، ذبیح الله. (1363). تاریخ ادبیّات در ایران. جلد دوم. تهران: فردوس.
    9. فتوحی، محمود. (1391الف). سبک­شناسی. تهران: سخن.
    10. فرشیدورد، خسرو. (1388). دستور مفصّل امروز. تهران: سخن.
    11. وحیدیان کامیار، تقی. (1379). نوای گفتار (تکیه، آهنگ، مکث در فارسـی). مشهد: دانشـگاه فردوسی.
    12. وردانک، پیتر. (1393). مبانی سبک­شناسی. ترجمۀ محمّد غفّاری. چاپ دوم. تهران: نی.

     

    ب) مقاله­ها

    1. اسدی، سمیّه و علیزاده، ناصر. (1396). «ساختار نحوی معارف بهاء ولد بر اساس الگوی سبک­شناسی لایه­ای». متن­شناسی ادب فارسی. سال 9، شمارۀ 4 (پیاپی 36)، صص 21-1.
    2. درپر، مریم. (1393). «لایه­های مورد بررسی در سبک­شناسی انتقادی داستان کوتاه و رمان». جستارهای زبانی. دورۀ 5، شمارۀ 5 (پیاپی 21)، صص 94-65.
    3. فتوحی، محمود. (1387). «سه صدا، سه رنگ، سه سبک در شعر قیصر امین­پور». ادب­پژوهی. شمارۀ 5، صص30-9.
    4. فتوحی، محمود. (1391ب). «سبک­شناسی رسائل سعدی». سعدی­شناسی. دفتر پانزدهم، صص 78-53.

     

    ج) منابع لاتین

    1. Cuddon, J. A. (1984). A dictionary of Literary Terms. US: Penguin Books.
    2. Fowler, R. (1986). Linguistic Criticism. 2nd ed. Oxford: Oxford University Press.
    3. Simpson, Paul. (2004). Stylistics: A Resource Book for Students. London: Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار