نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

ضرورت تصحیح دوبارۀ زاد آخرت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

زاد آخرت یکی از آثار فارسی ابوحامد محمّد غزالی (م: 505 ق.) و ترجمۀ کتاب دیگری از او به نام بدایة الهدایه است که فصولی دربارۀ برخی از مباحث کلامی بدان افزوده شده است. این کتاب که گزیده‌ای از قسمت‌های مختلف کیمیای سعادت است، در سال‌های 1268ق. و 1276ق. در هند به شیوۀ چاپ سنگی به طبع رسیده است. در سال 1352ش. مراد اورنگ زاد آخرت را از روی نسخه‌ای بی تاریخ به شمارۀ 5552 متعلق به کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی به چاپ رساند. این چاپ به دو دلیل عمدۀ «علمی و یکسان نبودن شیوۀ تصحیح» و «معتبر نبودن نسخۀ مورد استفاده» با کاستی‌های فراوان همراه است و تصحیحی علمی و انتقادی به شمار نمی‌رود. این جستار به معرفی کامل اثر، چاپ اورنگ و اشکالات و نواقص آن پرداخته است تا خوانندگان و پژوهشگران به‌روشنی دریابند که با وجود اشکالات و ابهامات فراوان در چاپ اورنگ و نیز با توجه به اهمیت اثر و نویسندۀ آن و دستیابی به نسخ دیگری از زاد آخرت، تصحیح دوبارۀ این اثر ضروری و اجتناب ناپذیر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Necessity of Re-editing Zad-e Akherat

نویسندگان [English]

  • Salman Saket 1
  • Malihe Gazimareshk 2
1 Department of Persian Language and Literature, Faculty of Letters and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2 Department of Persian Language and Literature, Faculty of Letters and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Zad-e Akherat is one of the Persian work of Abu Hamed Mohammad Ghazzali (death: 505 A.H.) and it is the translation of his other book named Bedayat-al Hedayat (which some theological chapters is added to it). This work is the abstract of some parts of Kimiya-ye Saadat and published in India in 1268 H. and 1276 H. in lithographic method. Morad Orang has edited and published Zad-e Akherat based on undated and erroneous manuscript (number 5552) which belongs to library of Islamic Iranian Parliment. This edition is not a critical and scientific edition because of two reasons: "unspecified and vague editing method" and "invalid manuscript". This essay introduces this work and Orang`s edition and its obvious mistakes and deficits. This article also notes that the re-editing of this work is necessary and inevitable due to importance of Zad-e Akherat`s author (Abu Hamed Ghazzali) and finding new and ancient manuscripts of it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abu Hamed Mohammad Ghazzali
  • Zad-e Akherat
  • Bedayat al-Hedayat
  • critical edition
  • codicology

مراجع

  1. فهرست منابع

    الف) کتاب‌ها

    1. بدوی، عبدالرحمن. (1977). مؤلفات الغزالی. کویت: وکالة المطبوعات.
    2. تسبیحی، محمدحسین. (1384). فهرست الفبایی نسخه‌های خطی کتابخانۀ گنج‌بخش. اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
    3. حسینی، سیّد محمّدتقی. (1390). فهرست دستنویس‌های فارسی کتابخانۀ ایاصوفیا (استانبول). تهران: مرکز پژوهش کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
    4. درایتی، مصطفی. (1390). فهرستگان نسخه‌های خطی ایران(فنخا). تهران: سازمان اسناد و کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
    5. غزالی، ابوحامد محمّد. (1276ق.). زاد آخرت. سیّد محمّد شاه قادری. کلکته: مطبع مسلمانی. [چاپ سنگی].
    6. غزالی، ابوحامد محمّد. (1352). زاد آخرت. مراد اورنگ. تهران.
    7. غزالی، ابوحامد محمّد. (ف 505 ق.). زاد آخرت. پاریس: کتابخانۀ ملی. شمارۀ مسلسل: 286. [نسخۀ خطی]. تاریخ کتابت: 745 ق.
    8. غزالی، ابوحامد محمّد. (ف 505 ق.). زاد آخرت. تهران: کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی. شمارۀ مسلسل: 5552. [نسخۀ خطی]. تاریخ کتابت: بی‌تا.
    9. غزالی، ابوحامد محمّد. (1386). احیاء علوم الدّین. ترجمة مؤیّدالدّین محمّد خوارزمی. به کوشش حسین خدیوجم. چاپ ششم، تهران: علمی و فرهنگی.
    10. غزالی، ابوحامد محمّد. (1431/ 2010). احیاء علوم الدّین. تحقیق و تخریج: علی محمّد مصطفی و سعید المحاسنی. دمشق: دارالفیحاء و دارالمنهل ناشرون.
    11. غزالی، ابوحامد محمّد. (بی تا). بدایة الهدایه، قاهره: دار الإحیاء الکتب العربیة.
    12. منزوی، احمد. (1382). فهرستواره کتاب‌های فارسی. تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
    13. نقیبی، سید حسن. (1375). فهرست نسخه‌های خطی کتابخانۀ آستان مقدس حضرت معصومه (س). قم: زائر.
    14. نوشاهی، عارف. (1391). کتابشناسی آثار فارسی چاپ شده در شبه قاره. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.

     

    ب) مقاله­ها

    1. افشار شیرازی، احمد. (1354). «معرفی یک متن فارسی؛ زاد آخرت از غزالی». پژوهشنامه بخش زبان شناسی موسسه آسیایی. ش2. صص 1-15.

    2. برکت، محمّد. (1384). «فهرست الفبایی نسخه‌های تک کتابی کتابخانۀ علامه طباطبایی شیراز». نسخه پژوهی، ش 2. صص 99- 242.

    3. سید حسین‌زاده، هدی. (1380). «نگاهی به فهرست نسخه‌های خطی فارسی کتابخانۀ ملی پاریس، اثر فرانسیس ریشار». نامه فرهنگستان. سال پنجم. ش 2. صص 190- 205.

    4. متینی، جلال. (1365). «غزالی در پیشگاه فرهنگ ایران». ایران نامه، سال 4، ش 2، صص 694- 721.

     

    ج)منابع لاتین

    1. Francis Richard. (1989). Catalogue des manuscripts, bibliothe que national (Ancien fonds), Tom 1, Paris.
نثرپژوهی ادب فارسی
دوره 21، شماره 44
اسفند 1397
صفحه 37-64

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار