نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

بررسی راستی‌نمایی مثل‌ها در متون منثور فارسی نسبت به آموزه‌های دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق و الهیات دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 استادیار دانشکده حقوق و الهیات دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

مثل، جمله‌ای مختصر و مشتمل بر تشبیه یا مضمون حکیمانه است که بین عموم مشهور شده، در محاورات ایشان به کار می‌رود و بازنمود افکار و عقاید، شیوة تفکر، صفات و روحیات پیشینیان‌است. بی‌تردید حقایق دینی و مذهبی نیز در آینة ضرب‌المثل­ها بازتاب یافته است، اما از آنجا که مثل‌ها ریشه در دانش عامه دارند، بازنمایی حقایق به­ویژه آموزه‌های دینی، در بسیاری مواضع با واقع مطابقت نداشته و از طرفی موجب تحریف حقایق دینی گردیده و از سوی دیگر دامن ادب بلند پارسی را در بیان، آلوده ناصوابی نموده‌است. لذا شایسته می‌نمود ضوابطی به دست آوریم تا در مواجهه با مثل‌ها و در موضع بازتاب حقایق دینی –به­ویژه حوزة مربوط به اصناف انسانی مانند زنان و مردان که بیشتر مورد توجه و ابتلای مردم است- متوجه نواقص یا نواقض بیانی آنها بشویم. بدین جهت ضمن تقسیم‌بندی استقرایی مثل‌ها، بدین نتیجه رسیده‌ایم که ضرب‌المثل‌های فارسی در بازنمود آموزه‌های دینی در بسیاری موارد و به دلایل مختلف –از قبیل انگیزه مثل نگار و یا محدودیت در ساختار بیانی- در بازتاب آموزه‌های دینی موفق نبوده، بلکه موجب سوء‌برداشت‌هایی گردیده‌اند که ساحت دین از آن مفاهیم کاملاً مبرّا و به دور می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating Proverbs Genuine Reflection of Religious Teachings in Persian Prose Texts

نویسندگان [English]

  • Abdolreza Mohammad Hosseinzadeh 1
  • Meisam Tarom 2
  • Hamid Sabahi Graghani 2
1 Associate Professor, Shahid Bahonar University of Kerman
2 Assistant Professor, Shahid Bahonar University of Kerman
چکیده [English]

Proverb is a popular brief statement including a simile or a theme of wisdom used in public conversations and reflecting the thoughts and beliefs, ways of thinking, attributes and temperament of the people of the past. Undoubtedly, religious truths have also been reflected in proverbs; however, since proverbs originate in the knowledge of the public, representation of truth, and, especially, of religious teachings, do not often conform with reality, and cause distortion of religious facts on the one hand, and infect the domain of Persian literature on the other. Therefore, it seemed suitable to acquire some criteria to note the inadequacy and contradictions of proverbs in reflecting religious facts, especially in the most regarded field of human entities of men and women. After deductive division of proverbs, the researchers concluded that, for different reasons like motivation of the proverb maker or limitation in expressive structure, Persian proverbs have failed to reflect religious teachings in many cases, and have caused erroneous interpretations that do not originate from religion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Proverb
  • Religious teachings and facts
  • Folklore
  • Folk literature
  1. فهرست منابع

    الف)کتاب­ها

    1. قرآن کریم.
    2. ابریشمی، احمد. (1377). مثل‌شناسی و مثل نگاری. تهران: انتشارات زیور.
    3. امام خمینی، سیّد روح الله. (1390). تحریر‌الوسیله. ج 2. قم: انتشارات جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
    4. آیت اللهی، زهرا. (1395). حقوق زنان، برابری یا نابرابری. قم: دفتر نشر معارف.
    5. برهانی، علی. (1390). زن در ضرب‌المثل‌های ایران و جهان. ج 6. تهران: نشر اشجع.
    6. بهمنیار، احمد. (1381). داستان‌نامة بهمنیاری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    7. حبله وردی، محمد. (1331). جامع التمثیل. تهران: انتشارات شرکت سهامی طبع کتاب.
    8. حجازی، بنفشه. (1385). چند کلمه از مادر شوهر (امثال و حکم مربوط به زنان در زبان فارسی). تهران: انتشارات نشر همراه.
    9. حرّ عاملی، محمد بن حسن. (1991 م). وسائل الشیعه. بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
    10. خدایار، امیر مسعود. (1364). اندرزها و مثال‌های مصطلح در زبان فارسی. تهران: انتشارات خورشید.
    11. خزایی، زهرا. (1393). جنسیت و اخلاق. دانشنامه فاطمی، تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    12. خمینی، روح الله. (1390 ه.ق). تحریر الوسیله. نجف: مؤسسه دار الکتب العلمیه.
    13. خواجه نظام الملک. (1340). سیاست نامه. به اهتمام هبربرت لارک، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
    14. دهخدا، علی اکبر. (1339). امثال و حکم. دو جلد. تهران: انتشارات امیر کبیر.
    15. زرین کوب، عبدالحسین. (1368). بحر در کوزه. تهران: انتشارات علمی.
    16. سعدی، مصلح الدین. (1368). گلستان سعدی. به تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی. تهران: انتشارات خوارزمی.
    17. سعدی، مصلح الدین. (1363). بوستان. به تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی. تهران: انتشارات خوارزمی.
    18. شیخ صدوق، ابی جعفر. (1404 ه.ق). من لا یحضره فقیه. قم: جامعة المدرسین فی الحوزة العلمیه.
    19. طباطبایی، سید محمد حسین. (بی‌تا). نهایة الحکمه. قم: مرکز الطباع و النشر.
    20. علی صفی، فخرالدین. (1373). لطایف الطوایف. تهران: انتشارت اقبال.
    21. فیض الاسلام، علی نقی. (بی‌تا). نهج البلاغه. بی‌جا.
    22. قمی، علی ابن ابراهیم. (1404 ه.ق). تفسیر قمی، قم: دار المتاب.
    23. کشاورز باقری، زهرا. (1387). ضرب‌المثل‌های معروف ایران. تهران: انتشارات بهزاد.
    24. کی کاووس بن اسکندر، عنصر المعالی. (1368). قابوسنامه. تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
    25. متقی هندی، علاءالدین علی بن حسام. (1409 ه.ق). کنز العمّال فی سنن الاغوال و الافعال. بیروت: مؤسسه الرساله.
    26. محجوب، محمد جعفر. (1382). ادبیات عامه ایران. تهران: نشر چشمه.
    27. مخاطب، محمد. (1385). شناسایی و کاربرد ضرب‌المثل‌های فارسی مرتبط با اصول خانواده. تهران: پژوهشگاه مطالعات وزارت آ.پ، پژوهشکده اولیاء و مربیان.
    28. منشی، نصرالله. (1360). کلیله و دمنه. تصحیح مجتبی مینوی. تهران: انتشارات امیر کبیر.
    29. مولوی، جلال الدین. (1362). فیه ما فیه. تصحیح بدیع الزمان فروزانفر. تهران: انتشارات امیر کبیر.
    30. مهریزی، مهدی. (1382). شخصیت و حقوق زن در اسلام. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
    31. نوری، حسین. (1408 ه.ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. بیروت: نشر مؤسسه آل البیت.
    32. همدانی، بابا طاهر. (1365). گنجور. تهران: انتشارت خوارزمی.

    ب) مقاله ­ها

    1. محمدحسین زاده، عبدالرضا. (1388). «بررسی جنسیّت در ضرب‌المثل‌ها با توجه به آیات و احادیث». مجلة مطالعات زنان. شماره 4. صص 31-7.