نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

تحلیل مناسبات قدرت در قصاید ناصر خسرو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه جیرفت

چکیده

قصاید ناصر خسرو از جمله متون سنتی است که قدرت و گفتمان، نقشی اساسی در شکل­بندی آنها ایفا می‌کند. از آنجا که وجه غالب این قصاید، در واکنش علیه قدرت و گفتمانهای عصر شکل گرفته­اند، این قصاید، تبدیل به متونی شده­اند که در لایه­های زیرین خود، از طرفی سلطه مستقیم قدرت را آشکار می­کنند و از طرفی به خاطر بُعد تأویلی و بطنی نشانه‌ها و آگاهی  ناصر خسرو به  قدرت نشانه ها و زبان  و به ویژه دانش، قدرت و مقاومت، منشی شبکه­ای و فروپاشانه به خود گرفته است. در این مقاله تلاش شده با توجه به آرای فوکو، به گفتمان‌شناسی و تحلیل شیوه‌های براندازی و تولید قدرت در قصاید پرداخته شود. نتایج این بررسی نشان می­دهد که در قصاید، با طرد و نخ نما کردن گفتمان‌های قدرت و زمینه­سازی زبانی از طریق  تکیه بر محور جانشینی نشانه­ها و تولید حقیقت، مناسبات قدرت مدام  از طریق گزاره هایی چون دانش، سخن، دین و... به هم می­­ریزد. قدرت در دیوان ناصرخسرو بنا به سیالیّت نشانه­ها و تأویل‌گرایی ناصر‌خسرو،  دائم در حال گسترش و واسازی است و قطعیّت ندارد، بلکه مفهومی‌غالباً زبانی و نسبی است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Power Relations in the Odes of Nasser Khosrow

نویسنده [English]

  • Mohsen Botlab Akbarabadi
Faculty Member, Jiroft University
چکیده [English]

Odes of Naser Khosrow are among the traditional texts in which discourse and power play a key role. Since most of these odes were composed in reaction against contemporary discourse and power, they have turned into texts that in their underlying layers reveal the direct authority on the one hand, and, as a result of the interpretive dimension of signs and the awareness of Naser Khosrow regarding the power of signs, language and especially knowledge, power and resistance, they have taken a deconstructive and network status. Based on Foucault’s views, this study examines discourse analysis and methods of overthrowing and power construction in the odes of Nasser Khosrow. The results show that in these odes, through exclusion and familiarization of the discourse of power, and the linguistic preparation by focusing on syntagmatic relations of signs and truth production, power relations are constantly deconstructed through factors such as knowledge, speech, religion, etc. Because of the fluidity of signs, and the interpretative tendency of Nasser Khosrow, power is constantly being expanded and reconstructed, and is insecure in the odes of Nasser Khosrow; it is frequently a relative and linguistic concept.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Odes of Nasser Khosrow
  • Foucault
  • Discourse
  • Power
  • Religion
  • Interpretation
منابع
 
الف) کتاب­ها
1. اسمارت، بری. (1385). میشل فوکو. ترجمة لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، چاپ اول،  تهران: کتاب آمه.
2. دریفوس، هیوبرت و  پل رابینو. (1385). میشل فوکو فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک. ترجمه حسین بشیریه.چاپ پنجم. تهران: نشر نی. ‌
3. دشتی، علی. (1391). تصویری از ناصر خسرو. به کوشش دکتر مهدی ماحوزی. چاپ چهارم. تهران: نشر زوار
4. سلطانی، سید علی اصغر. (1392). قدرت، گفتمان و زبان. چاپ چهارم. تهران: نشر نی.
5.کالر، جاناتان. (۱۳۸۸). بوطیقای ساختگرا. ترجمۀ کوروش صفوی. چاپ اول. تهران: مینوی خرد.
6. محمدی اصل، عباس. (1392). جامعه شناسی میشل فوکو. چاپ اول. تهران: نشر گل آذین.
7. میلز، سارا. (1392ب). میشل فوکو. ترجمة مرتضی نوری. چاپ اول. تهران: نشر مرکز.
8. میلز، سارا. (الف1392). گفتمان. ترجمه فتّاح محمّدی. چاپ سوم. زنجان: نشر هزاره سوم.
9. ناصر خسرو، ابومعین حمیدالدین. (1392). دیوان. مصحّح سیدنصرالله تقوی با مقدمة فروزانفر. چاپ اول. تهران: نشر ثالث.
10. هانسبرگر، آلیس سی. (1390). ناصر خسرو لعل بدخشان. ترجمة فریدون بدره ای. چاپ دوم. تهران: نشر فرزان روز
 
 
 
 
 
 
 
ب) مقاله ­ها
1. روحانی، رضا. (1381 ). «قرآن و تأویل آن از دیدگاه ناصر خسرو». مجلة مطالعات اسلامی. شمارة 58. صص 70-95.