نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

روایات بندهشی، زمینة گفتمانی استعاره‌های شاهنامه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)

چکیده

آن­گاه که بخش­های پهلوانی و اساطیری شاهنامه، با برخی واقعیّت­های تاریخی و همچنین با حوادث ازلی و بندهشی مقایسه شود، تطابقی معنادار آشکار می­شود. یکی از مواردی که در بررسی­های مربوط به شاهنامه مغفول مانده، تحلیل چگونگی انطباق میان رویدادهای ازلی و مینویِ توصیف شده در کتاب بندهش با حوادث پهلوانی و چگونگی تأثّر فردوسی از آن بن‌مایه‌های اسطوره‌ای و تبلور آن در زبان استعاری یا مجازی شاهنامه است. بنا بر ادّعای این جستار، این انطباق خود یک استعارۀ بزرگ است که به زمینۀ گفتمانی ظهور و بروز استعاره نظر دارد. مقالة حاضر به شیوة توصیفی- تحلیلی و الهام از نظریّة گفتمانی دریدا تلاش کرده است به بازخوانی جایگاه استعاره در شاهنامه بپردازد. بنابر نتیجة این پژوهش، علاوه بر استعارات بلاغی و عاطفی، استعاره‌هایی در شاهنامه دیده می‌شود که نه‌تنها با قدرت و هنر بیانی فردوسی آمیخته گشته است، متأثّر از بنیان‌های اساطیری و بازنمایی باورهای بندهشنی­است که می‌توان از آن با عنوان استعارات ارجاعی و فرهنگی یاد کرد. لذا در بازشناسی و بازخوانی روایات اساطیری و پهلوانی شاهنامه باید به زیرساخت گفتمانی استعاره‌های ارجاعی و فرهنگی بیش از پیش توجّه کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Bundheš Narratives as Dialectical Context for Metaphors in Šāhnāma

نویسندگان [English]

  • Seyed Ali Ghasemzadeh 1
  • Ali Gholi Nami 2
1 Associate Professor, Imam Khomeini International University
2 PhD Student of Persian Language and Literature, Imam Khomeini International University
چکیده [English]

When the heroic and mythical parts of Šāhnāma are compared with some historical facts and eternal events, there emerges an exact and accurate correspondence. One of the subjects that has been neglected in the studies related to Šāhnāma is the examination of the correspondence between heavenly and eternal events described in book of Bundheš and the events of heroic essence; the impact of those mythical motifs on Ferdowsi and its reflection in metaphorical language of Šāhnāma have been disregarded as well. The present study establishes that the correspondence is a grand metaphor by itself which looks at the dialectic context for the emergence of metaphor. For this aim, Derrida’s dialectic theory was employed to reexamine the concept of metaphor in Šāhnāma. The results show that along with rhetorical and emotive metaphors, there are others emerging from mythological origins and representing ideas reflected in Bundheš, all of which could be remembered as referential and cultural metaphors. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Language
  • Metaphor
  • Dialectical context
  • Šāhnāma
  • Derrida