نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

تحلیل بلاغی حوزه‌های معنایی استعاره در نثر واعظ کاشفی (بدایع‌الافکار فی صنایع الاشعار و انوار سهیلی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

چکیده

یکی از مطرح‌ترین شگردهای بلاغی، استعاره است که نه تنها در نوشتار منظوم و منثور ادبی، بلکه در گفتار روزمره،آگاهانه و ناآگاهانه جاری است و مددبخش ظرافت و زیبایی کلام می‌گردد. در درازنای تاریخ ادبی ایران این فن با دیگر فنون بدیعی اوج و فرودی بسیار پیموده،در قرن نهم هجری، دورۀ رواج سبک هرات و دنبالۀ آن سبک هندی، به ذروۀ خود رسید و پس از چندی رو به ابتذال گذاشت. یکی از مؤلّفان و ادیبانی که آثارش به ویژگی‌های سبکی این دوره آراسته است، ملّاحسین واعظ کاشفی،نویسندۀ نام‌دار و پُرکار فارسی است که آثار پرشمار و دیگرگونه‌ای از خود به جای نهاده‌است. قلمرو مطالعۀ نوشتار کنونی، دو کتاب بدایع الافکار و انوار سهیلی از این نویسنده‌است. نظر به اهمیت ادبی این دو اثر و مؤلّفشان، مقالۀ پیشِ رو قصد دارد تا به روش توصیفی‌تحلیلی، نمونه‌هایی از استعاره‌های آثار نام‌برده را در حوزۀ معنایی و ادبی، تحلیل بلاغی نماید. یافته‌ها نشان می‌دهد که کاشفی، با وجود الگوبرداری از نوشته‌های پیشینیان، با ترکیب حوزه‌های معنایی چندگانه و دور از هم درکاربرد استعاره نوآوری‌هایی داشته بدین معنی که اسم معنی را با فعل مربوط به اسم ذات ترکیب کرده تا برای بیان «سپری شدن جوانی» استعارۀ تبعیّه بسازد و با اضافات تشبیهی و استعاری، معانی فاصله‌داری را با چاشنی استعارۀ تبعیّه، شخصیّت‌بخشی، اضافۀ بیانی و استعاری ممزوج نموده و در سوی دیگر با درآمیختن اضافۀ استعاری اسنادی، اسناد مجازی، استعارۀ مکنیّه، تشخیص، استعارۀ تبعیّه و پارادوکس معنایی، شبکۀ پیچیده‌ای از استعاره و دیگر آرایه‌ها را با این حوزه‌های معنایی در هم تنیده‌است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Rhetorical Analysis of Semantic Fields of Metaphor in Va'iz Kashifei's prose (Badiye' al Afkar & Anwar i Soheili)

نویسنده [English]

  • Mahboubeh Moslemizadeh
ِDepartment of Persian language and literature, faculty of Humanities,, Rasht branch, Islamic Azad university, Rasht, Iran
چکیده [English]

Introduction

One of the most prominent rhetorical techniques is metaphor, which is used not only in literary poetry and prose, but also in everyday speech, knowingly and unknowingly, and helps the elegance and beauty of speech. This technique, along with other rhetorical techniques, reached its peak in the 9th century A.H, the period of popularization of the Herat style, followed by the Hindi style. One of the authors and writers whose works have stylistic characteristics of this period is Molla Hossain Va'ez Kashifi. Badai' al-Afkar and 'Anwar-e Sohaili are among his most important works which are going to be analyzed in this article.
 

Methodology

This study is based on the descriptive analysis method by using library research and studying Bada'i al-Afkar and Anwar Sohaili by Va'ez i Kashifi for analyzing different types of metaphors in these prominent works. Through this study, different definitions of metaphor are presented. Then the author and his works are introduced and a brief description of their content and features is given. This research attempts to answer the following questions:  What is Va'ez i Kashifi's innovation in metaphors? How has Va'ez i Kashifi combined different semantic areas in the form of his metaphors? The examples in this study are from these books: Bada'i al-Afkar and Anwar Sohaili.

Discussion

Bada'i al-Afkar fi Sanyaye' al-Ashaar, written by the famous 9th century scholar Kamaluddin Hossein Vaez Kashifi Sabzevari, is the most extensive and informative rhetorical book in Persian rhetoric; The value of Bada'i al-Afkar lies in the fact that the author has extensively studied the figures of speech in Persian literature and has explored more what was briefly mentioned in the previous books and has obtained new uses and examples in many of the figures. Also, in this book, we come across the figures of speech that are not mentioned in other rhetoric books, even the books at the same time. However, in writing these books, Va'ez Kashifi benefited from the previous works, especially from Shams Qais Razi's Al-Mu'ajm, and according to Zabihullah Safa, it is a re-writing of Shams Qais Razi's Al-Mu'ajm, except for the science of prosody.
Anwar Sohaili is one of Kashifi's most famous works and a new writing of Kalila and Damna, which he composed in the name of Sheikh Ahmad Sohaili, one of the rulers of the reign of Sultan Hossein Mirzai Baiqara, in fourteen chapters and an introduction, and although Kashifi wanted to simplify its composition,but he couldn't. Kashifi's writing style, wherever is not under the influence of another text or translation or citation of Arabic language, is simple and fluent and is among the good works of the 9th century and the beginning of the 10th century A.H. In this rewriting, he made many changes in the content and even the title of Kalileh and Demaneh.
By studying Badai' al-Afkar and Anwar Sohaili of Va'ez Kashifi, it is understood that Kashfi wanted to show something innovative and beyond the writings of his predecessors, and he was able to do so to some extent with the influence of the works he considered.
This article aims to answer the following questions: What is Va'ez Kashifi's innovation in metaphors? How has Va'ez Kashefi combined different semantic fields in the form of his metaphors? Hypotheses are that Kashefi's innovation is the combination of multiple and different semantic fields; Kashefi has expanded different semantic fields in metaphors with hindsight towards metaphor and innovation in examples.

Conclusion

The findings show that Kashefi, despite modeling the writings of his predecessors, has made innovations in the use of metaphor by combining multiple and distant semantic fields, this means that the abstract noun is combined with a verb related to the concrete noun in order to make a subordinate metaphor to express "the passing of youth" and by simile and genitive metaphor, it mixes the distant meanings with the subordinate metaphor, personification, appositive and metaphorical genitives; On the other hand, by mixing metaphorical attribution genitive, metonymy, implied metaphor, personification, subordinate metaphor and semantic paradox, a complex network of metaphors and other figures of speech are interwoven with these semantic fields.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semantic fields
  • Rhetorical Analysis
  • Va'iz Kashefi
  • Badaye' al Afkar
  • Anwar i Soheili
  1. فهرست منابع

    الف.منابع فارسی

    1. ارسطو. (1343). فن شعر. ترجمۀ عبدالحسین زرین‌کوب، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
    2. براون، ادوارد گرانویل. (1381). تاریخ ادبیات ایران. ترجمۀ غلامحسین صدری افشاری، تهران: مروارید.
    3. بهار، محمّد تقی. (1375). سبک‌شناسی. تهران: امیرکبیر.
    4. جعفری (قنواتی)، محمد. (1398). «انوار سهیلی». دایره المعارف بزرگ اسلامی EI2. https://cgie.org.ir/fa/article/238460/انوار-سهیلی.
    5. دانشنامۀ ادب فارسی (ادب فارسی در افغانستان) ج3. (1381). به سرپرستی حسن انوشه، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    6. بهار، مهرداد. (1380). بندهش. چاپ دوم. تهران: توس.
    7. دهخدا، علی اکبر. (1372). نرم‌افزار لغتنامۀ دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
    8. زرین‌کوب، عبدالحسین. (1363). سیری در شعر فارسی. تهران: مؤسسه انتشارات نوین.
    9. شفیعی‌کدکنی، محمدرضا.(1385). صور خیال در شعر فارسی: تحقیق انتقادی در تطور ایماژهای شعر پارسی و سیر نظریۀ بلاغت در اسلام و ایران. تهران: آگاه.
    10. شمیسا، سیروس. (1381). بیان. تهران: فردوس.
    11. صفا، ذبیح‌الله . (۱۳۷۸). تاریخ ادبیات ایران (ج4). تهران: فردوس.
    12. صفا، ذبیح‌الله. (1385). تاریخ ادبیات در ایران (ج3). تهران: فردوس.
    13. صفوی، کوروش. (1373). از زبان‌شناسی به ادبیات. تهران: نشر چشمه.
    14. عرفان، حسن. (1375). کرانه‌ها: شرح فارسی کتاب مختصرالمعانی [تفتازانی]. قم: هجرت.
    15. علوی‌مقدم، محمد، اشرف‌زاده، رضا. (1379). معانی و بیان. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
    16. کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی، ابوالفضل. (1348). دیوان ابوالفضل کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی. مقدمه و حواشی و تعلیقات و فهرست‌ها به انضمام رساله القوس به اهتمام حسین بحرالعلومی، تهران: کتابفروشی دهخدا.
    17. محجوب، محمد‌جعفر. (۱۳۳۶). دربارۀ کلیله و دمنه. تهران: خوارزمی.
    18. نصیری جامی، حسن. (1393). مکتب هرات و شعر فارسی. تهران: مولی.
    19. نفیسی، سعید. (1363). تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی تا پایان قرن دهم هجری. تهران: فروغی.
    20. واعظ کاشفی ، (1369). بدایع‌الافکار فی صنایع‌الاشعار. به کوشش رحیم مسلمانقلیف، ویراسته و گزاردۀ میر جلال‌الدین کزازی، تهران: مرکز.
    21. واعظ کاشفی. (1377). انوار سهیلی. تصحیح محمد روشن، تهران: صدای معاصر.
    22. واعظ کاشفی، حسین بن علی بیهقی. (1362). انوار سهیلی (کلیله و دمنۀ کاشفی). از روی نسخۀ اولیاء سمیع، تهران: امیرکبیر.
    23. وطواط، رشیدالدین محمد عمری کاتب بلخی. (1314). حدایق السحر فی دقایق الشعر. به تصحیح و اهتمام عباس اقبال، تهران: مجلس.
    24. هاوکس، ترنس. (1380). استعاره. ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: مرکز.

     

    ب.منابع لاتین

    1. Brooke-Rose, Christine. (1958). A Grammar of Metaphor, London: Secker & Warburg.
    2. Preminger, A. & Brogan, T. V. F. (1993). the New Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics, Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
    3. Ruymbeke, christine van, Dec. (2003). "Kashefi's Forgotten Masterpiece: Why Rediscover the Anvar-i Suhayli?", Iranian studies, Vol 36/4, pp. 573-88.
    4. Subtelny, Maria Eva. (1986). "A Taste for the Intricate: The Persian Poetry of the Late Timurid Period", Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Vol. 136, No. 1, pp. 56-79 (24 pages), Published By: Harrassowitz Verlag.