نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

بررسی جایگاه تلوین و تمکین در سلوک عرفانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، ایران

چکیده

­­ تلوین و تمکین به عنوان یکی از اصطلاحات مهم دوگانی در عرفان و تصوف دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را از مفاهیم منفرد در این حوزه متمایز می‌سازد. در مراحل ابتدایی سیر استکمالی سالک به سمت حق تعالی، تلوین به منزلۀ مقدمه و محرکی در جهت پیشرفت و حرکت روحی سالک به مراتب بالاتر و دستیابی به مرتبۀ تمکین است به دیگر سخن، صوفی تا زمانی که در دگرگونی میان کشف و حجاب به سر می‌برد، در مقام تلوین قرار دارد اما همین که صفات بشریت و حجاب‌های نفسانی در او زایل شود به تمکین می‌رسد و به حقیقت متصل می‌گردد. اغلب عرفا در کتب خود از تلوین و تمکین به عنوان یک مقام و مرتبۀ مهم یادکرده‌اند و به تبیین زوایا و ابعاد گوناگون آن پرداخته‌اند.این مقاله با استناد به منابع کتابخانه‌ای و به کار‌گیری روش توصیفی-تحلیلی درتحلیل محتوا و با استفاده از الگویی ساختارمند جایگاه تلوین و تمکین را در سلوک عرفانی بررسی کرده است. یافته‌ها نشان می‌دهد سالک مبتدی و متوسط به دلیل وجود شرایطی از قبیل تعاقب احوال، ضعف خود و عدم تسلط بر صفات نفسانی هرلحظه دستخوش دگرگونی و دارای نشانه‌هایی است که مانعی در سیر صعودی او است تا زمانی که با کاربست مقدمات و انجام اعمالی و نیز با کشش الهی به تدریج به مرتبۀ نهایی ثبات و تمکین یعنی مقصود و قرارگاه منتهیان نائل می‌گردد.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Examining the Place of Talvin and Tamkin in the Mystical Travel

نویسندگان [English]

  • Amirhossein Saeedipour 1
  • sayyed Aliasghar mirbagherifard 2
1 Graduated in Persian language and literature, Isfahan University, Isfahan, Iran
2 Professor of Department of Persian Language and Literature, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Introduction

Comprehending the language as well as the purposes of the basics and principles of Islamic mysticism takes place through the recognition of theological punctilios and common terms in the related field. Meanwhile, the duality concepts and terms play an important role in understanding the basics of Islamic mysticism and explaining the mystical language. The set of these key terms enjoy a variable, dynamic and complex stance in the context of the basics and mystical language, which their accurate understanding is considered as the way to achieve the secrets of the basics and principles of mysticism. In the meantime, Talvin and Tamkin are one of key and complex duality terms in Islamic mysticism, which have always been targeted by Sufism's attention and explanation in mystical books. According to the viewpoint of most of the mystics and Sufis, Talvin and Tamkin are among the stages and levels that the spiritual seeker experiences on his path of perfection towards the Almighty, so that the spiritual seeker continuously experiences various states until s/he is in the initial stages of the path. It will be continued until, according to the conditions, s/he reaches the final stage of spiritual journey, namely Tamkin, which is the level of endurance that is the desired point of every spiritual seeker. In a general view, due to the duality of these two terms, it is possible to consider Talvin as a prelude to achieving the level of Tamkin, and Tamkin as an evolutionary and final stage in the process of the spiritual journey. In the meantime, the existing viewpoints on these two stages have been different in various mystical references. This research aimed to investigate the evolution of these two key terms in mystical references in order to provide the target audience with a clear profile and image of these two duality terms for a better and more effective understanding of the principles and language of mysticism.

Methodology

In this research, regarding the necessity and importance of examining these duality terms in order to decipher the mystical references as well as considering the difficulty of analyzing these duality terms compared to single terms, an analytical and structured model has been used. Having recognized the details and dimensions of this subject in mystical references and collected the data in a library form (studying and taking noting), the content and concepts related to Talvin and Tamkin were investigated in a descriptive-analytical method in the framework of a coherent model. In addition, they were surveyed in terms of dimensions including definition, prerequisites and conditions, demerits, types, results and symbols.

Discussion

 In the beginning and middle stages of the spiritual journey, that is, after leaving the neglect toward the Almighty and seeking Him and entering the stage of self-purification, the spiritual seeker experiences stages such as the Talvin and in the final stages, the Tamkin. In accordance with the dominant viewpoints, Talvin can be considered as a prelude to reaching the stage of Tamkin. This is the stage in which due to entering the spiritual seeker into Nature and the being predominant by sensual attributes, or due to his/her strength and weakness, the levels of sobriety and/ or concealment will be established in it.
At this stage, various states are presented to the spiritual seeker, which, due to his/her inability to achieve stability and control over something imports his/her mind, expose him/her to continuous change and transformation: s/he is unable to remain silent, and every moment, in the midst of various attributes and states, s/he changes. However, in the continuation of the path, because of increasing recognition and love toward the Almighty, austerity and self-purification, Zekr, God grace and Divine care, Divine drunkenness and manifestation, s/he reaches the stage of Tamkin. Tamkin, in fact, is the durability of discovering the truth due to the location of the heart in the place of closeness. At this stage, s/he has the authority to stay in any stage and attribute and dominates his sensual attributes in such a way that her/his states do not change because s/he has embraces a kind of stability and peace.

Conclusion

 One of the important and influential duality terms and concepts in understanding the mystical texts are the terms of Talvin and Tamkin. A beginner or intermediate spiritual seeker, in her/his ascending journey to the threshold of the Almighty, is in stage of Talvin  as long as s/he is experiencing different states due to the existence of some conditions including the succession of states, strength or weakness of  the things import to his/her mind, and lack of mastery over his/her sensual attributes.This state will continue until the spiritual seeker is completely liberated from the sensual attributes of the heart and ego. The spiritual seeker’s stay or not stay in this stage will depend on his endeavor. Therefore, staying at this stage can be both paradoxically temporary and permanent. Moreover, this stay causes him to reveal signs such as the displaying the multiplicity of human traits, lack of discretion in states, and the dominance of speech.
Talvin is also divided into types such as traits Talvin and hearts Talvin as well as some degrees and ranks. In the end, it will bring achievements and results such as having no ability to guide, becoming a prisoner of time and being overcame by various situations. The stage of Tamkin is also the ultimate goal of mystics. In this stage, the spiritual seeker benefits from the existence of conditions including austerity and self-purification, elevation from the position of the heart to the spirit, Divine drunkenness, manifestation and increase in recognition to the Almighty. At this stage, Tamkin is also divided into types, degrees, results and achievements. Considering the evolutionary nature of Tamkin in mystical spiritual journey, some demerits and obstacles can be mentioned for it including attributes of ego, selfishness, crying, inactivity and stopping. In this stage of the spiritual journey, the spiritual seeker reaches the Hagholyaghin. Having annihilated in God, s/he achieves the stage of Unification by God forever in such a way that no action prevents him/her from paying attention to the Almighty.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic mysticism
  • mystical terms
  • Talvin
  • Tamkin
  • mystical prose texts
  1. فهرست منابع

    الف.منابع فارسی

    1. ابرقوهی، شمس الدین ابراهیم.( 1364). مجمعالبحرین. به کوشش نجیب مایل هروی. تهران: مولی.
    2. ابن بابویه، محمد بن علی. (۱۳۸۹). التوحید. ترجمه یعقوب جعفری. قم: نسیم کوثر.
    3. ابونصر سراج، عبدالله بن علی.( 1382).اللمع فی التصوف. به تصحیح رینولد آلن نیکلسون. ترجمه مهدی محبتی.
    4. انزابی نژاد، رضا؛ حجازی، بهجت السادات.(1384).« ناهوشیاری هوشیارانۀ مولوی در دیوان شمس».  کاوش­نامه، شمارۀ 10. صص 9- 36.
    5. انصاری، خواجه عبدالله. (۱۴۱۷). منازل السائرین. به تصحیح علی شیروانی. تهران: دارالعلم.
    6. انصاری، خواجه عبدالله.( 1362). طبقات الصوفیه. به تصحیح محمد سرور مولایی. تهران: توس
    7. انصاری، خواجه عبدالله.(1371). مجموعه رسائل فارسی. به تصحیح محمد سرور مولایی.ج1 و 2. تهران: توس.
    8. انصاری، قاسم.( 1384). مبانی عرفان و تصوف. چاپ پنجم. تهران: طهوری.
    9. پارسا، خواجه محمد. (۱۳۸۱). فصل الخطاب. به تصحیح جلیل مسگرنژاد. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
    10. پارسا، خواجه محمد.(1395). رساله قدسیه. به تصحیح و تعلیقات ملک محمد اقبال. پاکستان: انتشارات مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
    11. جوادیان، شکوفه. ( ۱۴۰۱). «بررسی انس وهیبت در متون منثور عرفانی فارسی تا قرن هفتم هجری قمری». با راهنمایی علی اصغر میرباقری‌فرد.  پایان‌نامه ارشد. دانشگاه اصفهان.
    12. خوارزمی. کمال الدین حسین بن حسن.( 1366). جواهرالاسرار و زواهرالانوار. به تصحیح محمد جواد شریعت. جلد 1 و2. اصفهان: مؤسسه انتشارات مشعل.
    13. دهباشی، مهدی و میرباقری فرد، علی اصغر.( ۱۳۸۴). تاریخ تصوف (۱). تهران: سمت.
    14.  دهخدا، علی‌اکبر.(1377). لغتنامه. دوره پانزده جلدی. ج 5. تهران: دانشگاه تهران.
    15. رشید الدین میبدی، ابوالفضل. ( ۱۳۷۱). کشف الاسرار و عده الابرار. به تصحیح علی اصغر حکمت. چاپ پنجم. جلد ۱- ۱۰. تهران: امیرکبیر.
    16. روزبهان بقلی شیرازی.(۱۳۶۰). شرح شطحیات. به تصحیح هانری کربن. تهران: کتابخانه طهوری.
    17. سهروردی، شهاب الدین. (۱۳۶۳). آداب المریدین. ترجمه عمربن محمد احمد شیرکان. به تصحیح نجیب مایل هروی. تهران: مولی.
    18. سهروردی، شهاب الدین.( 1364). عوارف المعارف. ترجمه ابومنصور عبدالمومن اصفهانی. به کوشش قاسم انصاری. انتشارات علمی و فرهنگی.
    19. شاه داعی شیرازی، (۱۳۴۰). شانزده رساله. به کوشش محمد دبیرسیاقی. تهران: مؤسسه مطبوعاتی علمی.
    20. شاه نعمت الله ولی. (۱۳۴۰). رسالههای شاه نعمت الله ولی. به تصحیح جواد نوربخش. تهران: خانقاه نعمت اللهی.
    21. شمس الدین آملی، محمد بن محمود.(­1381). نفائس الفنون فی عرایس العیون. به تصحیح ابوالحسن شعرانی. 3 جلد. چاپ دوم. تهران: اسلامیه.
    22. شمس، محمد جواد. ( ۱۳۸۵). «نقل و بررسی دیدگاه‌های عارفان در باب دو اصطلاح تلوین و تمکین».  فروغ وحدت (فصلنامه آموزشی- پژوهشی دانشگاه مذاهب اسلامی). سال اول. شماره ۵. صص ۶۰- ۶۷.
    23. شهری برآبادی، محمد. (۱۳۶۹). «عنایت الهی در اندیشه عرفانی». کیهان اندیشه. شماره ۳۲. صص ۹۵ - ۱۰۲.
    24. صائب، غلامعباس. (۱۳۹۹). پایان‌نامه «مقدمه، تصحیح و تعلیقات تحقیقات خواجه محمد پارسای بخارایی». با راهنمایی تقی اژه‌ای.  پایان‌نامه دکتری دانشگاه اصفهان.
    25. عبادی مروزی، قطب الدین ابوالمظفر منصور بن اردشیر. ( ۱۳۴۷). صوفی نامه یا التصفیه فی احوال المتصوفه. به تصحیح غلامحسین یوسفی. انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
    26. عبدالرزاق کاشانی. (۱۳۷۹). شرح منازل السائرین. به تصحیح علی شیروانی. چاپ دوم. تهران: الزهراء.
    27. عبدالرزاق کاشانی.( 1387). ترجمه اصطلاحات الصوفیه. ترجمه محمد خواجوی. چاپ سوم. تهران: مولی.
    28. عزالدین کاشانی. محمود بن علی.( 1394). مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه. به تصحیح جلال‌الدین همایی. چاپ دوازدهم. تهران: سخن.
    29. غزالی، ابوحامد محمد. (۱۳۸۳). کیمیای سعادت. چاپ یازدهم. ۲ جلد. تهران: علمی و فرهنگی.
    30. غزالی، ابوحامد محمد. (۱۳۸۶). احیاء علوم دین. ترجمه مؤید الدین محمد خوارزمی. به تصحیح حسین خدیوجم. ۴ جلد. چاپ ششم. تهران: علمی و فرهنگی.
    31. غزالی، احمد . (۱۳۷۰). مجموعه‌آثار فارسی احمد غزالی. به کوشش احمد مجاهد. تهران: دانشگاه تهران.
    32. قشیری، عبدالکریم بن هوازن.( 1396). ترجمه رساله قشیریه. به تصحیح سیده مریم روضاتیان و سید علی اصغر میرباقری‌فرد. تهران: سخن.
    33. لاهیجی، شمس الدین محمد. (۱۳۷۱). مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز. به کوشش محمد رضا برزگر خالقی و عفت کرباسی. تهران: زوار.
    34. مستملی بخاری، اسماعیل بن محمد. (۱۳۶۳). شرح تعرف لمذهب تصوف. به تصحیح محمد روشن. ۵ جلد. تهران: اساطیر.
    35. نسفی، عزیزالدین بن محمد. (۱۳۹۱). بیان التنزیل. به تصحیح سید علی اصغر میرباقری فرد. تهران: سخن.
    36. هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان. (۱۳۹۲). کشفالمحجوب. به تصحیح محمود عابدی. تهران: سروش.
    37. همدانی ، عین القضات. (۱۳۸۵). دفاعیات عینالقضات همدانی (شکوی الغریب). چاپ دوم. تهران: منوچهری.
    38. همدانی ، عین القضات. (بی‌تا). رساله لوایح. به تصحیح رحیم فرمنش. تهران: کتابخانه منوچهری.

     

    ب.منابع عربی

    1. قرآن کریم.
    2. ابن شعبه، حسن بن علی. (۱۴۰۴). تحف العقول عن آل الرسول. به تصحیح علی‌اکبر غفاری. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة. مؤسسه النشر الاسلامی.
    3. ابن عربی، محمد بن علی. (بی‌تا). الفتوحات المکیه. 4 جلد. بیروت: دارالصادر.
    4. ابن عربی، محمد بن علی.( 1421 ه. ق). مجموعه رسائل.ذیل بخش اصطلاحات الصوفیه. 3 جلد. بیروت: دارالمحجه البیضاء.
    5. ابونصر سراج، عبدالله بن علی. (۱۲۹۲). اللمع فی التصوف. به تصحیح رینولد آلن نیکلسون.لیدن: مطبعه برزیل.
    6. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد. (۱۳۶۸). غررالحکم و دررالکلم. به تصحیح مهدی رجایی. قم: دار الکتاب الاسلامی.
    7. مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی. (۱۴۰۳) بحارالانوار. چاپ دوم. ۱۱۱ جلد. بیروت: دارالإحیاء التراث العربی.