نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

خوانش بینامتنی سیر نزولی و صعودی روح در آثار فلوطین و نجم الدین رازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران. (نویسندۀ مسئول)

چکیده

چکیده                                                                                
نظریۀ بینامتنیت به حضور یک یا چند متن در متن دیگر می­پردازد و در خوانش بینامتنی، بر متون پیش روی مخاطب تکیه می­شود­. یکی از مباحث مهم عرفانی که می­توان روابط بینامتنی آن را در متون فلسفی و عرفانی جست­وجو کرد، سیر نزولی و صعودی روح از موطن اصلی و بازگشت به آن است. نجم­الدین رازی عارف قرن هفتمی و فلوطین فیلسوف و عارف یونانی ـ مصری در آثار خویش به این موضوع پرداخته­اند. هدف اصلی این پژوهش خوانش بینامتنی آثار این دو عارف ـ فیلسوف است که به شیوۀ توصیفی و تحلیلی بررسی و نقد شده است. با وجود انتقاد صریح نجم رازی از فلاسفه و مخالفت با برخی از آرای آنان، در خوانش بینامتنی مبحث سیر نزولی و صعودی روح، وجوه اشتراک متعددی در اندیشه­های وی و فلوطین دیده می­شود. فلوطین و نجم رازی در مباحثی همچون مفهوم سیر نزولی و صعودی روح، نزول روح در پیوستن به قالب و تأثیر عشق، جذبه و عنایت الهی برای صعود، فناناپذیری روح، ناهمسانی ارواح در سیر نزولی و صعودی و ... با یکدیگر همسو هستند. پدید آمدن حجب و انجام گناه را به عنوان موانع سیر صعودی روح ذکر کرده­اند. همچنین خودآگاهی و شکوفایی استعدادهای بالقوه را نیز به عنوان حکمت و پیامد سیر روح از دیگر وجوه اشتراک اندیشۀ آنان است. به­رغم استشهاد فراوان رازی به آیات و احادیث، دریافت­هایش دربارۀ سیر نزولی و صعودی روح،  ترکیبی از بیان فلسفی و دریافت­های عرفانی است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Intertextual reading of the descending and ascending course of the soul in the works of Plotin and Najmuddin Razi

نویسندگان [English]

  • mina moridi 1
  • hasan soltanikoohbanani 2
1 Ph.D. Candidate in Persian Language and Literature . persian literature group, Faculty of Literature and Humanities, ilam university. Ilam. Iran
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Ilam. Ilam University, Iran
چکیده [English]

Abstract

Introduction

The theory of intertextuality deals with the presence of one or more texts in other texts. Intertextual reading relies on the texts in front of the readers. One of the mystical topics of interest is the descending and ascending course of the soul from its original home and returning to it. Mystic Najmuddin Razi from the seventh century and Greco-Egyptian philosopher and mystic Plotin mentioned this issue in their works. The main goal of this research is to perform an intertextual reading of their works. The analysis will be descriptive and analytical. Despite Razi's criticism of philosophers and some of their opinions, in intertextual reading about the course of the soul, we see many similarities between his texts and Plotinus on the mentioned subject. They have discussed topics such as the concept of the descent and ascent course of the soul, its descent in joining the body, the effect of divine rapture and love for ascending, the immortality of the soul, and the diversity of souls in this process. They have also mentioned the emergence of hijab and committing sins as obstacles to the ascending of the soul. Additionally, self-awareness and flourishing are important aspects of the soul's ascending journey. Despite Razi's many references to verses and hadiths, his findings about the descending and ascending course of the soul are a blend of philosophical expression and mystical findings.

Methodology

This research is based on analytical-descriptive methods and has a qualitative approach. Library sources have been used to collect information. First, the topics related to the descending and ascending of the soul in the Enneads or (the scripts of Plotinus) translated by Muhammad Hasan Lotfi and works of Najmodin Razi likeMersadolebad, Manarat al Sairin, resale eshgh o aghl (Love and intellect treatise), Marmuzate (secrets) Asadi, had been gathered and then the common sites between them had been mentioned. Considering that Razi doesn't explicitly refer to Plotinus and his works and thoughts, the presence of Plotinus's text in NajmRazi's works is the perception of the reader, and the intertextual approach to their works is perceivable. Also since the original language of Plotinus'sworks and Najm Razi's are not the same, the reader studied intertextualconnection based on common content.

Discussion

Intertextuality theory is the idea that all scripts are connected to each other. This theory was first introduced by Kristeva (1941), who was influenced by Bakhtin'stheory of conversationally. Other theorists later developed the concept.According to intertextuality theory, no script is independently written or understood, as every script is created based on previous ones. "( Namvar Motlagh – Kangarani, 2009: 79)  There is a connection between the works of writers who discuss the journey of the soul. In spiritual contexts, existence is believed to have an aim, and that aim is the source. The flow of existence is imagined in a circular turning.
Plotinus (204-270 AC) was a Neoplatonic philosopher who was influenced by previous philosophers such as Plato. He was born in Egypt, learned philosophy in Alexandria, and died later. His student Porphyry gathered his notes. Plotinus was familiar with Indian and ancient Iranian mystics. Najmodin Razi (573-654 AH), also known as Dayeh, was a prominent mystic of the late 7th Hijri century. He was born in Rey and was one of Sheikh Najmodin Kabir's students. He left numerous works in Persian and Arabic.
Razi criticized philosophers explicitly, but despite their differences, his beliefs were similar to Plotinus. However, these similarities do not necessarily mean that one was influenced by the other. Razi's disagreements with philosophers were based on his knowledge, which adds value to the current text. Philosophers view existence through intellect and reason. One of the reasons Razi conflicts with philosophers is that he does not consider reason as the only tool to comprehend the truth. Instead, he emphasizes sharia (religion), verve, or intuition. Plotinus also regards intuition in addition to reason. Through intertextual reading, the hidden layers of Razi's context with Plotinus are revealed.

Conclusion

According to this, despite the obvious opposition of Najm Razi with philosophers, in intertextual reading some similarities with philosophers' opinions are seen. Although he expressed all his thoughts by referring to Verses, Hadiths, and Islamic narrations; sometimes the content of his words are the philosophers' concepts. The presence of Plotinus's thoughts in Najmodin Razi's books about the descension and ascension of the soul is obvious. Both Plotinus and Najm Razi believe in the descension of the soul from a source and its return to it.They consider the soul joining the body as the descension which causes coverage and forgetting the origin universe. Each one considers factors like divine rapture and love, as important and necessary for the ascension of the soul. They believe that the soul exists before the body and it's immortal. The soul's journey is not voluntary and souls are different in descension and ascension. They both mentioned body and sin as the obstacles in the way of the ascension of the soul. The acquisition of real knowledge and the development of talents are also mentioned by them as the reason for the descending and ascending course of the soul.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mysticism and Philosophy
  • Descending And Ascending Course
  • Intertextual Reading
  • Soul
  • poltin
  • Najm Al Din Razi
  1. فهرست منابع

    الف.منابع فارسی

    1. آلن،گراهام. (1385). بینامتنیت. ترجمۀ پیام یزدانجو. وبراست دوم. تهران: مرکز.
    2. استعلامی، محمد. (1399). فرهنگ­نامۀ تصوف و عرفان. 2 جلد. چاپ دوم. تهران: فرهنگ معاصر.
    3. پزشکی اردکانی، فاطمه. (1390). «نفس و جاودانگی از دیدگاه افلوطین و ابن سینا». محمد اکوان. کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
    4. پورجوادی، نصرالله. (1378). درآمدی بر فلسفۀ افلوطین. ویرایش و چاپ سوم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
    5. دهخدا، علی­اکبر. (1377). لغت­نامۀ دهخدا. 16 جلد. چاپ دوم. تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
    6. رحیمیان، سعید. (1381). فیض و فاعلیت وجودی از فلوطین تا صدرالمتألهین. چاپ اوّل. قم: بوستان کتاب قم.
    7. رحیمی زنگنه، ابراهیم. (1391). «هبوط و حدوث روح در نگاه مولانا و ابن سینا».  فصل­نامۀ متن پژوهی ادبی. شمارۀ 52. صص 119-131.
    8. رحیمی زنگنه، ابراهیم و زندی طلب، احسان. (1398). «تحلیل ساختاری سیر العباد الی المعاد براساس الگوی «سفر نویسنده» ووگلر». پژوهش­نامۀ نقد ادبی و بلاغت. سال 8. شمارۀ 1. صص 199-216.‎
    9. زمردیان، احمد. (1379). حقیقت روح. چاپ هشتم. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    10. سیدان، الهام. (1397). «بررسی مراتب ارواح از منظر عزیز نسفی و نجم الدین رازی». ادیان و عرفان. سال 51. شمارۀ 1. صص 89-108.
    11. فلوطین. (1366). دروۀ آثار فلوطین. ترجمۀ محمدحسن لطفی. 2جلد. چاپ اوّل. تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
    12. نامور مطلق، بهمن. (1400). درآمدی بر بینامتنیت. چاپ سوم. تهران: سخن.
    13. نامور مطلق، بهمن و کنگرانی، منیژه. (1388). «از تحلیل بینامتنی تا تحلیل بیناگفتمانی». پژوهش‌نامۀ فرهنگستان هنر. شمارۀ 12. صص 73 – 94.
    14. نجم رازی، عبدالله بن محمّد. (1391). مرصاد العباد من المبدأ الی المعاد. به اهتمام محمّد امین ریاحی. چاپ پانزدهم. تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
    15. نجم رازی، عبدالله بن محمّد. (1345). عشق و عقل. به اهتمام تقی تفضلّی. چاپ اوّل. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
    16. نجم رازی، عبدالله بن محمّد. (1381). مرموزات اسدی در مزمورات داوودی. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. چاپ اوّل. تهران: سخن.
    17. نجم رازی، عبدالله بن محمّد. (1390) ترجمۀ منارات السائرین: سیر و طیر از ملک تا ملکوت. گزارش پارسی محمودرضا افتخارزاده. چاپ اوّل. تهران: جامی.
    18. یاسپرس، کارل. (1363). فلوطین. ترجمۀ محمد حسن لطفی. چاپ اوّل. تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
    19. یثربی، سیدیحیی. (1388). تاریخ تحلیلی ـ انتقادی فلسفۀ اسلامی. چاپ اوّل. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.