نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

تاملی در ضبط و معنی چند واژه در سمک عیار (تصحیح و معنی چند واژه در سمک عیار)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه زبان و ادبیات فارسی-دانشکده ادبیات و علوم انسانی-دانشگاه ولی عصر رفسنجان

چکیده

سمک عیار از فرامرزبن خداداد ارجانی از داستان‌‌های عامیانه فارسی است که پرویز ناتل خانلری براساس یگانه دست‌نویس این داستان که در کتابخانه بادلیان آکسفورد نگاهداری می‌شود، آن را تصحیح و منتشر نموده است. در دست‌نویس سمک پاره‌‌ای از واژه‌های عبارات و بعضی از ابیات، مغلوط است و نام پاره‌‌ای از شخصیت‌‌های داستانی، سهواً به جای نام شخصیت‌‌های دیگر آمده است. خانلری در متن مصحّح خود بسیاری از این سهوها را تصحیح نموده، اما پاره‌‌ای دیگر همچنان در متن باقی است. نگارنده در این مقاله، این لغزش‌‌ها را تصحیح کرده است. روش ما در تصحیح ابیات مغلوط، رجوع به دیوان گویندگان این ابیات و در تصحیح واژه‌‌های نادرستی که در عبارات منثور آمده، قیاسی است. مصحّح سمک در مجلدی جداگانه با عنوان شهر سمک، معانی بسیاری از واژه‌‌ها و ترکیب‌‌های این داستان را که در لغت نامه‌‌ها مدخل نشده‌اند، ضبط نموده است. با این همه، معنی چند واژه که واژه‌های گویشی و محلی‌اند، از این مجلد فوت شده است. معنی این واژه‌‌ها با استناد به فرهنگ‌‌های گویشی و مفاد عبارات، در این مقاله آمده است. نتیجه پژوهش این که تصحیح داستان سمک عیار، با دقت فوق العاده انجام گرفته و اغلاط آن اندک است. باز آوردن این اغلاط به صورت درست خود و ضبط معانی واژه‌های مغفول مانده، خواننده را در روان‌‌تر خواندن این داستان و دریافت مفهوم دقیق و پاره‌‌ای جملات، مددرسان است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reflections and Correction of Recording the Meanings of Some Words in Samak-e Ayyar

نویسنده [English]

  • Mokhtar Komaily
faculty memberof the departement of persian language and literature -valr Asr university of Rafsanjan
چکیده [English]

Samak-e Ayyar by Faramarz ibn Khodadad Arrajani is a Persian folk tale that Parviz Natel-Khanlari corrected and published based on its only manuscript kept in Bodleian Library, Oxford University. In the manuscript of Samak-e Ayyar, some words, phrases, and verses are mistakenly used, and the names of some of the fictional characters are inadvertently mentioned instead of the names of other characters. Natel-Khanlari corrected many of these slips and errors in his revised text, but others remain. This article seeks to correct these slips. The method employed for correcting erroneous verses is to refer to the poem collections of the narrators of these verses and present the correct forms via a deductive method. In a separate volume entitled The City of Samak, the editor of Samak-e Ayyar has recorded the meanings of many words and expressions that have not been included in dictionaries. The meaning of these words is given in this article concerning dialect dictionaries and the meanings of the phrases. The research results show that the correction of Samak-e Ayyar was done with great care, and its slips and errors are minimized. Retrieving these errors correctly and capturing the meanings of the neglected words helps the reader read this exhilarating story more eloquently and understand the precise and narrow meaning of some of the sentences

کلیدواژه‌ها [English]

  • Samak-e Ayyar
  • Arrajani
  • correction
  • meaning of words
  • errors and slips
  1. فهرست منابع

    1. ارّجانی، فرامرزبن خداداد. (1385). سمک عیار. با مقدمه و تصحیح پرویز ناتل خانلری، تهران: آگاه
    2. امیدسالار، محمود. (1388). «سمک عیار». در دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، به سرپرستی اسماعیل سعادت، ج3/742 – 743، فرهنگستان زبان و ادب فارسی: تهران.
    3. بیغمی، محمد بن احمد. (1381). داراب نامه. تصحیح دکتر ذبیح اله صفا، تهران: علمی و فرهنگی
    4. خانلری، پرویز. (1385). شهر سمک. تهران: آگاه
    5. دهخدا، علی اکبر. (1377). لغت نامه. تهران: دانشگاه تهران.
    6. ذوالفقاری، حسن و باقری، بهادر. (1399). افسانه های پهلوانی ایران: معرفی و تحلیل شصت افسانه منظوم و منثور پهلوانی ادب فارسی. چاپ اول، تهران: خاموش.
    7. ذوالفقاری، حسن و باقری، بهادر. (1397). «سبک نثر در افسانه‌های عامیانه مکتوب». نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، س21، ش43، صص 87-112.
    8. رونی، ابوالفرج. (1347). دیوان. به اهتمام محمود مهدوی دامغانی، مشهد: کتابفروشی باستان
    9. شاملو، احمد. (1387). کتاب کوچه. با همکاری آیدا سرکیسیان، تهران: مازیار
    10. شمیسا، سیروس. (1387). فرهنگ اشارات. تهران: میترا
    11. شمیسا، سیروس. (1394). بیان. تهران: میترا
    12. عمعق بخارایی، شهاب الدین. (1389). دیوان. مصحّح علیرضا شعبانلو، تهران: آزما
    13. غلامرضایی، محمد. (1389). «بحثی درباره سبک شناسی سمک عیار». مجله تاریخ ادبیات، ش3، صص 189-208.
    14. فرخی سیستانی، علی بن جولوغ. (1380). دیوان. به کوشش دکتر محمد دبیرسیاقی، تهران: زوّار.
    15. فسنقری، حجت اله و جعفرپور، میلاد. (1390). «بررسی سبک محتوایی بنمایه حماسی سمک عیار». سبک شناسی نظم و نثر فارسی، دوره 4، ش2، صص 157- 176.
    16. مایل هروی، نجیب. (1380). تاریخ نسخه پردازی و تصحیح انتقادی نسخه‌های خطی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    17. محجوب، محمدجعفر. (1386). ادبیات عامیانه ایران. به کوشش دکتر حسن ذوالفقاری، تهران: چشمه.
    18. مسعود سعد سلمان. (1339). دیوان. به تصحیح مرحوم رشید یاسمی، تهران: پیروز
    19. مسعود سعد سلمان. (1364). دیوان. به تصحیح و اهتمام دکتر مهدی نوریان، اصفهان: کمال.
    20. نسوی، محمدبن احمد. (1381). نفثةالمصدور. تصحیح و توضیح دکتر امیرحسن یزدگردی، تهران: توس.