نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

رد انتساب ترسّل میرزا مهدی منشی خویی به عبّاس عطارد برحسب بررسی و تحلیل هشت نسخة خطّی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشکده علوم انسانی،دانشگاه اسلامی واحد خوی

چکیده

ترسّل و نامه نگاری از کهن‌ترین فنون نگارشی است که نه تنها به مرور زمان از اهمّیّت آن کاسته نشده است، بلکه در ادوار نثر فارسی به عنوان یک هنر و فن ، از نظر تاریخی، ادبی، اجتماعی و حکومتی مورد توجّه خاصّ قرار گرفته است. نویسندگان ترسّلات که از منشیان عالم و هنرمند بوده‌اند با شناخت همه جانبه در امور کشوری و لشکری کارها را سامان بخشیده‌اند و مایة عزّت کشور و مباهات حکومت و امین ملّت بوده‌اند. همچنین با به کارگیری دانش علمی و تشخیص نیاز‌های فرهنگی و تعلیمی بویژه به صورت شیوة کاربردی در مکتب خانه‌های آن روز گام برداشته و یا برجستگی‌های تربیتی در دربار برای شاهزادگان که حاکمان بعدی کشور بودند آگاهی‌‌های بایسته را منتقل کرده‌اند و سواد مکاتبه‌ای، صدور فرامین و محاسبات منظّم را برای شاهان آموخته‌اند. در لا به لای این ترسّلات، آگاهی‌های اجتماعی و مالی و شناسایی شخصیّت صاحب منصبان منقطه‌ای و سبک بیان و فرهنگ مردمی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. دراین زمینه در دورة قاجار میرزا مهدی بن محمّد نصیر منشی خویی مورد پژوهش این مقاله است و این که چگونه و چرا ترسّل منشی خویی که دارای ویژگی‌های منحصر به فرد است، به نام ترسّل گلشنی عطارد در نسخ خطّی شناخته می‌شود؟ بررسی هشت نسخة خطّی، با محورقرار دادن نسخه مدرسه نمازی خوی تاکید بر ردّ انتساب این ترسّل به نام عطارد و همچنین گلشن عطارد دارد. در این مقاله حرف اختصاری (ن) به معنی نسخة خطّی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Rejection of the TaraSsol of Mirza Mehdi Monshi Khoii to Abbas Atard according to the study and analysis of six manuscripts

نویسندگان [English]

  • Shahriar Hassanzadeh
  • Naser Naseri
Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Islamic University of Khoy
چکیده [English]

Terrorism and letter writing is one of the oldest writing techniques that not only has not diminished in importance over time, but has been given special attention in the period of Persian prose as an art and technique in terms of history, literature, society and government. It has been found high. The writers of Tersalat, who have been secretaries of worldly, worthy and artistic secretaries, have organized their affairs with comprehensive knowledge of national and military affairs, and have been the source of the country's honor and the pride of the government and the trustworthy nation. Also, by applying scientific knowledge and recognizing cultural and educational needs, especially in the form of practical methods, it has taken steps in the schools of that day, or educational and office highlights in the court for princes who were undoubtedly the next rulers of the country, They have taught the kings to issue regular orders and calculations. In the midst of these fears, the social and financial awareness and the identification of the personalities of the local officials and the style of expression and popular culture are also clearly visible, which can be noticed. This field is studied in the Qajar period by Mirza Mehdi Ibn Mohammad Nasir, the secretary of Khoii, and how and why Tershil Manshi Khoii, which has unique characteristics, is known as Tartal Golshani Golshani Atard in manuscript.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tarassol
  • manuscripts Golshani Mercury
  • moshi khoye
  1. فهرست منابع

    1. آقاسی، مهدی .(۱۳49). تاریخ خوی. چاپ اول. تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.
    2. ترسّل .( بیتا). مشهد: آستان قدس رضوی، شماره نسخه 28321، تاریخ کتابت : 1311.
    3. ترسّل(گلشن عطارد). (بی‎تا). تهران: مجلس شورای اسلامی. شماره نسخه 208159، تاریخ کتابت : 1330 .
    4. حسن الحسینی،ترسّل. تهران، مجلس شورای ملی. شمارة نسخه: 78651. تاریخ کتابت: 1270.
    5. حسن‌زاده، شهریار .(۱۳۸۸). «ترسّل یک نسخه منشیانه از منشی خویی». بهارستان سخن. شمارۀ ۱۳. صص 53 تا 76.
    6. ریاحی، محمّد امین .(۱۳۷۲). تاریخ خوی. چاپ اول. تهران: توس.
    7. شبستری، علی بن حسن .(بی تا). ترسّل، تبریز: کتابخانه ملی تبریز، شمارة نسخه: 17782، تاریخ کتابت ندارد.
    8. صدرایی خویی، علی. (۱372). فهرست نسخه‌های خطّی مدرسة نمازی خوی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
    9. ملا علی روضه خوان، ترسّل. تهران: مجلس شورای اسلامی، شمارة نسخه: 211313، تاریخ کتابت: 1334.
    10. منشی خویی، میرزا مهدی‎خان، ترسّل. خوی: مدرسه نمازی خوی، شمارة نسخه: 608، تاریخ کتابت: 1260.
    11. مهدی زاده، مهدی .(۱۳۷۸). «تاریخچه منشآت در ادب فارسی». کیهان فرهنگی. شمارة ۱۵۴. صص 64 تا 67.
    12. مهرماه سلطان خانم، ترسّل(مناجات نامه فتحعلی شاه).تهران: مجلس شورای ملی، شمارة نسخه: 9663، تاریخ کتابت: 1266
    13. میرزا ربیع، دستور ترسّل. تهران: مجلس شورای اسلامی، شمارة نسخه: 16957، تاریخ کتابت: 1269.
    14. نظامی عروضی سمرقندی، احمد بن عمر .(۱۳۸۵). چهارمقاله. به تصحیح علاّمه قزوینی به کوشش رضا انزابی‌نژاد و سعیداله قره‎بیگلو، چاپ اول، تهران: جامی.
    15. هدایت، رضاقلی خان بن محمد هادی .(۱۳۸۲).مجمع الفصحاء. ج 2 ، به کوشش مظاهر مصفّا، چاپ اول، تهران: امیرکبیر.