نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

پیوندهای محتوایی و معنایی ابیات تضمین شده کلیله و دمنه با متن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 گرو ه ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

این مقاله ابیات تضمین‌شده را در کتاب کلیله ‌و ‌دمنه با روشی توصیفی-تحلیلی بررسی کرده است. تضمین شعر یکی از ویژگی‌های متون منثور است و نثر فنی و مصنوع، بیشترین بهره را از این صنعت برده‌ است. در میان کتاب‌های نثر فنی و مصنوع در ادب فارسی، کلیله و دمنه یکی از بهترین نمونه-های موجود در زمینه تضمین و بهره‌گیری از شعر فارسی و عربی است؛ به همین دلیل ابیات فارسی تضمین‌شده در این کتاب در شیوه‌ای توصیفی-تحلیلی، مورد بررسی قرار‌گرفته‌است. در این پژوهش، نام شاعرانی که شعرشان در کتاب کلیله و دمنه تضمین شده و پیوند معنایی و محتوایی اشعار تضمینی کلیله و دمنه با متن، بررسی شده است. نصرالله منشی در استفاده از ابیات دیگران، مغلوب لفظ نشده و غالباً معنی، اولویت او در گزینش ابیات تضمینی بوده است. اندیشه‌های تعلیمی و حکیمانه، اجتماعیات، آموزه‌های دینی و عرفانی، رویکرد تقدیرگرایانه و اندیشه‌های مدحی و ذمّی مهم‌ترین مضامینی است که متن کلیله را با اشعار تضمینی پیوند داده‌است. نگاه دقیق و انتقادی نصرالله منشی در گزینش ابیات، با گذشت روزگاران مورد تأیید قرار گرفته و از آن پس، ابیات تضمینی کلیله، منبعی قابل اعتماد برای نویسندگان نثر فنی و مصنوع در گزینش اشعار تضمینی شده‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Content and semantic links of the quote poetries of Kalileh and Demneh with text

نویسندگان [English]

  • yahya kardgar 1
  • akbar golabian 2
1 Literature Department, Liberal Art Faculty, University of Qom, Qom, Iran
2 Literature Department, Liberal Art Faculty, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

Technical prose is more than the meaning in the thought of the arrangement of the word, and uses a lot of rhetorical delusions to decorate the word. One of these linguistic and rhetorical delicacies is the guarantee of poetry during prose. In this paper, the names of the poets that their poems are quote in Kalileh and Demneh, and the semantic and content links of the quote lyrics in Kalileh and Demneh with the text are investigated. Nasr al-Lah Monshi was not defeated by word and his priority was meaning in the selection of the quote verses. He has specially looked at content and language in the selection of verses. Educational and wise thoughts, social sciences, religious and mystical teachings, fanatical approach, and subjective and thoughtful ideas are the main subjects that have linked the text with quote poetry. The authors suggest that other prose books should be investigated from this approach in order to clarify some of the links between poetry and prose in Persian literature, and the methods and techniques and hidden and obvious tips of the quote poetry in Persian prose should be critically analyzed and criticized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian prose
  • technical prose
  • quotation of Persian poetry
  • Kalileh and Demneh

مراجع

  1. فهرست منابع

    الف) کتاب­ها

    1. خطیبی، حسین. (1386).فن نثر در ادب پارسی. تهران: زوار.
    2. رادویانی، محمد بن عمر. (1380). ترجمان البلاغه. به تصحیح احمد آتش. تهران: انجمن آثار مفاخر فرهنگی.
    3. رازی، نجم­الدین. (1377). مرصادالعباد. به تصحیح محمدامین ریاحی. تهران: علمی فرهنگی.
    4. رونی، ابوالفرج. (1347). دیوان ابوالفرج رونی. به اهتمام محمود مهدوی دامغانی. مشهد: باستان.
    5. سجادی، جعفر. (1362). فرهنگ معارف اسلامی. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
    6. سعدی. (1377).  گلستان. تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی. تهران: خوارزمی.
    7. سنایی، ابوالمجد مجدود بن­ آدم. (1377). حدیقة­الحقیقة و شریعة­الطریقة. به کوشش محمدتقی مدرس رضوی. تهران: دانشگاه تهران.
    8. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1383). تازیانه­های سلوک: نقد و تحلیل چند قصیده از حکیم سنایی. تهران: آگاه.
    9. شمیسا، سیروس. (1377). سبک­شناسی نثر. تهران: میترا.
    10. صفا، ذبیح­الله. (1372). تاریخ ادبیات در ایران. جلد دوم. تهران: فردوسی.
    11. عنصرالمعالی، کیکاووس بن اسکندر. (1378). قابوس­نامه. به تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
    12. عوفی، سدیدالدین محمد. (1386). جوامع­الحکایات­ و­ لوامع­الروایات. به کوشش امیربانو مصفا. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    13. عوفی، سدیدالدین محمد. (1390). لباب الالباب. به کوشش سعید نفیسی. تهران: پیامبر.
    14. کاردگر، یحیی. (1396). وصف وصّاف. تهران: صدای معاصر.
    15. گرکانی، محمد حسین شمس­العلما. (1377). ابدع­البدایع. به اهتمام حسین جعفری. تبریز: احرار.
    16. محجوب، محمدجعفر. (1349). درباره کلیله و دمنه. تهران: خوارزمی.
    17. مشرف، مریم. (1389). جستارهایی در ادبیات تعلیمی ایران. تهران: سخن.
    18. نامور مطلق، بهمن. (1394). درآمدی بر بینامتنیت. تهران: سخن.
    19. یوسفی، غلامحسین. (1375). دیداری با اهل قلم. تهران: علمی.

    ب) مقاله­ها

    1. امیری، لیلا؛ زرین­تاج واردی. (1393). «اثرپذیری ساختاری کلیله­و­دمنه از اشعار ابوالفرج». کاوش­نامه، 28، 187-208.
    2. سلمانی، مهدی. (1395). «کتاب­شناسی کلیله­و­دمنه در زبان فارسی». آینه پژوهش، 27(157)، 109-120.
    3. صباغی، علی. (1391). «بررسی تطبیقی محورهای سه­گانه بینامتنیت ژنت و بخشهایی از نظریه بلاغت اسلامی». فصلنامه پژوهش­های ادبی، 9(38)، 59-72.
    4. ظفری، ولی­الله. (1371). «تضمین شعر در کلیله­و­دمنه». مجله معارف، 26، 3-15.
    5. نامور مطلق، بهمن. (1387). «باختین، گفتگومندی و چندصدایی مطالعه پیشابینامتنیت باختینی». پژوهش­نامه علوم انسانی، 57، 397-414.
    6. نامور مطلق، بهمن. (1386). «ترامتنیت مطالعه روابط یک متن با دیگر متن­ها». پژوهش نامه علوم انسانی، 56، 83 -98.
    7. یاسمی، رشید (1313). «اندرز اوشنر داناک». مهر، 9، 937-942.

    ج) پایان­نامه­ها

    1. پاکدل، محمدعلی. (1379). «گویندگان اشعار فارسی کلیله­و­دمنه». دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه اصفهان.
    2. علی­حوری­فیض­آبادی، محبوبه. (1381). «بررسی و تحلیل اشعار سنایی در متون نثر تا پایان قرن دهم»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه فردوسی مشهد.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار