نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

تعذیب و تنبیه در تاریخ بیهقی: بررسی داستان حسنک وزیر براساس نظریات میشل فوکو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی. استادیار زبان و ادبیات انگلیسی. دانشگاه حکیم سبزواری.

چکیده

پژوهش حاضر بر آن است تا با تکیه بر مدل‏ های تحلیلی میشل فوکو (1926-1984 م.) در کتاب مراقبت و تنبیه: تولّد زندان (1975م.) به بحث و بررسی اعدام حسنک وزیر در کتاب تاریخ بیهقی بپردازد. هدف اصلی این مقاله بررسی مولّفه‏ های قدرت، تعذیب، و تنبیه و متن شناسی تاریخ بیهقی بر اساس کتاب مراقبت و تنبیهِ میشل فوکو می‏ باشد. ابوالفضل بیهقی در بخش «ذکر بر دار کردن امیر حسنک وزیر رحمه‏ الله‏ علیه» با روشی دراماتیک و به شیوه ‏ای توصیفی به شرح آیین اعدام در عصر غزنویان و نمایش قدرت در آن برهه از تاریخ ایران پرداخته است. نقد آثار کهن ادب فارسی و تفسیر آنها بر اساس نظریه‏ ها و اندیشه‏ های معاصر شاید بتواند دریچه‏ های نوینی را بر آنها گشوده و خوانندۀ امروزیِ آثار کلاسیک را با این متون مانوس‏ تر گرداند. بررسی این متون در قالب این نظریه‏ ها که محصول جهان مدرن و اجتماع پیچیدۀ آن است، خواننده را از حال به گذشته نمی‏ کشاند بلکه شکلی تازه و عینی‏ تری به آن متون داده و راه را بر فهم ابعاد دیگر آن آثار می‏ گشاید. تاریخ بیهقی نوشتۀ ابوالفضل محمدبن‏ حسین بیهقی (385-470 ق.) اثری است پویا و زنده که به واسطۀ ادبی و تاریخی بودن مستعدّ متن شناسی و نقدهای اجتماعی می‏ باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Discipline and Punish in Bayhaqi History: An Analysis of »Hasanak the Vizier« under Michel Foucault’s Theories

نویسنده [English]

  • Moslem Zolfagharkhani
Assistant Professor, English Language and Literature, Hakim Sabzevari University.
چکیده [English]

This study aims at discussing Bayhaqi’s History and the execution presented in the book under Michel Foucault’s patterns in Discipline and Punish: the Birth of the Prison (1977). Therefore, the major aim of this paper is to pursue torture, torment, power, and punishment in Bayhaqi’s History based on what Foucault expounded in his analytical book. In his writing of »The Execution of Hasanak the Vizier, Peace be upon him«, Abu’l-Fadl Bayhaqi attempts to present a dramatic history and to reveal an execution rite in Ghaznavid Period of Iranian history. Text analyses under the modern theories which are the products of the new world and its complicated societies never carry contemporary reader to the old time, but bestows new and fresh outlooks to the text and increases the pleasures of reading. Bayhaqi’s History, written by Abu’l-Fadl Muhammad ibn Husayn Bayhaqi (died in 1077), is a living and documentary book which enjoys literary and historical merits, and consequently demands social and sociological reviews and evaluations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bayhaqi’s History
  • Abu’l-Fadl Bayhaqi
  • Michel Foucault
  • Sociology of Literature

مراجع

فهرست منابع
الف) کتاب‏ها
1. براون، ادوارد. (1367). تاریخ ادبیات ایران: از فردوسی تا سعدی. ترجمۀ فتح‏الله مجتبایی. چاپ چهارم. تهران: انتشارات مروارید.
2. بیهقی، ابوالفضل محمّدبن‏حسین. (1393). دیبای دیداری: متن کامل تاریخ بیهقی. به کوشش محمدجعفر یاحقّی و مهدی سیّدی. چاپ دوم. تهران: انتشارات سخن.
3. ترابی، علی‏اکبر. (1380). جامعه شناسی ادبیات فارسی. چاپ دوم. تبریز: انتشارات فروغ آزادی.
4. ریپکا، یان. (1385). تاریخ ادبیات ایران: از دوران باستان تا قاجاریه. ترجمۀ عیسی شهابی. چاپ سوم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
5. صفا، ذبیح‏الله. (1389). تاریخ ادبیات در ایران. جلد اول. چاپ نوزدهم.  تهران: انتشارات فردوس.
6. صهبا، فروغ. (1390). تاریخ بیهقی در بوتۀ نقد جدید: نگاهی به تاریخ بیهقی بر مبنای نظریۀ تاریخ گرایی نوین. چاپ اول. قم: انتشارات فارس‏الحجاز.
7. فوکو، میشل. (1378). مراقبت و تنبیه: تولّد زندان. ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. چاپ دوم. تهران: نشر نی.
8. مقدادی، بهرام. (1378). فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی: از افلاطون تا عصر حاضر. چاپ اول. تهران: انتشارات فکر روز.
9. مورگان، دیوید. (1373). ایران در قرون وسطی. ترجمۀ عباس مخبر. چاپ اول. تهران: انتشارات طرح نو.
10. یوسفی، غلامحسین. (1390). دیداری با اهل قلم: دربارۀ بیست کتاب نثر فارسی. چاپ نهم. تهران: انتشارات علمی.
 
ب) مقاله‏ها
1.  اردشیریان، شهرام. (1394). «بررسی اندیشه‏های تاریخ نگاری مدرن در تاریخ بیهقی». تاریخ نو. شمارۀ 13، صص 3-28.
2. اسلامی ندوشن، محمّدعلی. (1374). «جهان بینی ابوالفضل بیهقی» در یادنامۀ ابوالفضل بیهقی: مجموعه سخنرانی‏های مجلس بزرگداشت ابوالفضل بیهقی. چاپ دوم. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی. 1-38.
3. اصغرزاده، محمّد، حسین اسکندری و جهاندوست سبزعلیپور. (1391). «تصویرسازی سینمایی در تاریخ بیهقی».  ادب پژوهی. شمارۀ 22، صص 65-95. 
4. شفیعی، محمّد. (1374). «تراژدی‏های تاریخ بیهقی» در یادنامۀ ابوالفضل بیهقی: مجموعه  سخنرانی‏های مجلس بزرگداشت ابوالفضل بیهقی. چاپ دوم. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی. 374-392.
5. متینی، جلال. (1374). «سیمای مسعود غزنوی در تاریخ بیهقی» در یادنامۀ ابوالفضل بیهقی: مجموعه سخنرانی‏های مجلس بزرگداشت ابوالفضل بیهقی. چاپ دوم. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی. 530-607.
 
 ج) منابع لاتین
A) sBooks
1. Abrams, Meyer Howard. (1993). A Glossary of Literary Terms. Boston: Wadsworth Cengage Learning.
2. Foucault, Michel. (1972). The Archaeology of Knowledge. New York: Harper & Row.
3. _____________. (1992). The History of Sexuality. London: Penguin.
4.  _____________. (1995). Madness and Civilization: A History of Insanity in the Age of Reason. London: Routledge.
5.  _____________. (1997). The Order of Things: An Archaeology of the Human Sciences. London: Routledge.
6. Gutting, Gary. (1996). The Cambridge Companion to Foucault. Cambridge: Cambridge University Press. 
7. Selden, Raman. (1993). A Reader’s Guide to Contemporary Literary Theory. New York: Harvester.
8. Smart, Barry. (1985). Michel Foucault. London: Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار