نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

اصطلاحات و نمادهای کلیدی مکتب ابن عربی در آثار منثور عزیزالدین نسفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه یزد

چکیده

عزیزالدین بن محمّد نسفی (ف حدود 700ق)، از شاگردان سعدالدین حمویه، عارفی بنام در قرن هفتم هجری است که آثار متعددّی در حوزة نثر عرفانی فارسی بر جای گذاشته است. وی از طریق سعدالدین حمویه با تعالیم مکتب عرفانی ابن عربی و سبک استدلالی-رمزی او آشنا شده و در آثارش اغلب مفاهیم کلیدی عرفان نظری ابن عربی از قبیل وحدت وجود، اعیان ثابته، حقیقت محمدیه، فیض اقدس و مقدس و حضرات خمس را با زبان ادبی و با کاربرد نمادها تبیین کرده است. وی هم‌چنین با تأکید بر مفهوم انسان کامل ترکیباتی نظیر معجون اکبر، اکسیر اعظم، جام جهان‌نما، آیینة دو گیتی و تریاق بزرگ، مصر جامع و بلد اعظم را دربارة انسان کامل به کار برده است. این تحقیق با روش کتابخانه‌ای و بر اساس تحلیل محتوا و استخراج اصطلاحات و نمادهای مرکزی در عرفان ابن عربی و سپس بررسی تطبیقی آن‌ها در آثار عزیزالدین نسفی صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ibn Arabi's key terms and symbols in the Prose works of Azizeddin Nasafi

چکیده [English]

Azizeddin ibn Mohammad Nasafi (700 AH), student of SaadedDin Hamuyei, is a famous and great mystic in the seventh century, which has written many prose works in the field of Persian mystical Literature. He familiarized himself with the teachings of the mystical school of Ibn Arabi through Saadeddin Hamuyei and his Works. Nasafi identified all the key concepts of Ibn 'Arabi's theoretical mysticism, such as Vahdate Vojud, Ayane Sabeteh, Haghighate Mohammadieh, Feyze Aghdas, Feyze Moghaddas and Hazarate Khams, with the use of metaphors and Literal Language. He emphasized the concept of perfect man in this key word of Ibn 'Arabi, and used metaphors such as the Majune Akbar, Eksire Azam, Jame Jahannama, Aeeneyeh do giti and GrateTeriaq, Mesre Jame and Balade Azam for the perfect man. In this article, we are going to examine and analyze all the fundamental terms and symbols of Ibn Arabi's school in the works of Nasafi. This research has been done through content analysis And the key elements of Ibn Arabi's mysticism are adapted to the works of Nasafi.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nasefi
  • Ibn Arabi's mystical school
  • Pantheism
  • Perfect Man
  • Symbol

مراجع

  1. فهرست منابع

    الف) کتاب‌ها

    1. ابن عربی، محمد بن علی. (1370ش). فصوص الحکم. با تعلیقات ابوالعلاء عفیفی. تهران: الزهرا.
    2. ابن عربی، محمد بن علی. (1375ش). رسائل ابن عربی (ده رسالة  فارسی شده). به کوشش نجیب مایل هروی. تهران: مولی.
    3. ابن عربی، محمد بن علی. (1386ش). انسان کامل. به گردآوری محمود محمودالغراب. ترجمه گل بابا سعیدی، تهران: جامی.
    4. ابن عربی، محمد بن علی (1423ق/ 2002م). دیوان ابن عربی. شرحه احمد حسن بسج. الطبعه الثانیه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    5. ابن عربی، محمد بن علی. (بی­تا). الفتوحات المکیّه، 4ج. بیروت: دارصادر.
    6. اوستین، رالف. (1384ش). چکیدة فصوص الحکم. ترجمة حسین مریدی. چاپ اوّل. قم: کتاب طه.
    7. بورکهارت، تیتوس. (1393ش). نجوم کهن در آموزه­های ابن عربی. ترجمة لیلا کبریتچی، مهدی حبیب­زاده. چاپ اوّل. تهران: مولی.
    8. پالاسیوس، میگوئل آسین. (1385ش). زندگی و مکتب ابن عربی. ترجمة حمیدرضا شیخی. چاپ اوّل. تهران: اساطیر.
    9. پورنامداریان، تقی. (1364ش). رمز و داستان­های رمزی در ادب فارسی. تهران: علمی و فرهنگی.
    10. چیتیک، ویلیام. (1385ش). عوالم خیال؛ ابن عربی و مسئله اختلاف ادیان. ترجمة قاسم کاکایی. تهران: هرمس.
    11. حمویه، سعدالدین. (1362ش). المصباح فی التصوّف. تصحیح نجیب مایل هروی. چاپ دوم. تهران: مولی.
    12. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1392ش). زبان شعر در نثر صوفیه (درآمدی به سبک­شناسی نگاه عرفانی). چاپ دوم. تهران: سخن.
    13. غزالی، ابوحامد محمّد بن محمّد (1416ق/ 1996م)، مجموعه رسائل الامام الغزالی، بیروت: دارالفکر.
    14. فولادی، علیرضا. (1387ش). زبان عرفان. چاپ اوّل. قم: فراگفت.
    15. کربن، هانری. (1384ش). تخیّل خلّاق در عرفان ابن عربی. ترجمة دکتر انشاءالله رحمتی. تهران: جامی.
    16. نسفی، عزیزالدین بن محمّد. (1341ش). مجموعه رسائل مشهور به کتاب الانسان الکامل. به کوشش ماریژان موله و ضیاءالدین دهشیری. تهران: طهوری.
    17. نسفی، عزیزالدین بن محمّد. (1352ش). مقصد اقصی. به کوشش حامد ربّانی. تهران: گنجینه.
    18. نسفی، عزیزالدین بن محمّد. (1379). بیان التنزیل. به کوشش سیّدعلی‌اصغر میرباقری‌فرد و با مقدّمة هرمان لندلت و ترجمة محمدرضا جوزی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
    19. نسفی، عزیزالدین بن محمّد. (1381ش). زبدة الحقایق. به تصحیح حق­وردی ناصری. چاپ دوم. تهران: طهوری.
    20. نسفی، عزیزالدین بن محمّد. (1386ش). مجموعة رسائل مشهور به کتاب الانسان الکامل. به کوشش ماریژان موله. تهران: طهوری.

     

    ب) مقاله­ها

    1. آریا، غلامعلی. (1387ش). «عزیزالدین نسفی و ولایت عرفانی»، مجلّة نامة الهیات، ش 2، صص 99-115.
    2. اسدی­گرمارودی، محمّد؛ عزیزی، بابک. (1390ش). «تبیین مراتب انسان کامل در اندیشه عرفانی عزیزالدین نسفی»، مجلة پژوهشنامة عرفان، ش 4، بهار و تابستان، صص 1-14.
    3. کیوانی، مجدالدین. (1378). «عزیز نسفی و آثار او»، کتاب ماه ادبیات، ش 28: 34-37.
    4. لندولت، هرمان. (1377ش). «عزیز نسفی و بحث ماهیت و وجود»، ترجمة حسن لاهوتی، مجلّة مطالعات اسلامی، ش 41 و 42، صص 407-418.
    5. میرباقری­فرد، سیدعلی­اصغر. (1379ش). «نسفی و وحدت وجود»، مجلّة زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، ش 30 و 31، پاییز و زمستان، صص 125-144.

     

    ج)پایان نامه

    1. نیکبخت، عبّاس. (1390ش). «بررسی تطبیقی انسان کامل از دیدگاه ابن عربی و عزیزالدین نسفی در دو کتاب فصوص الحکم و الانسان الکامل». پایان نامة کارشناسی ارشد به راهنمایی محبعلی آبسالان و مشاورة دادخدا خدایار. دانشگاه سیستان و بلوچستان.

     

    د) منابع انگلیسی

    1. Landau, Rom (1959), the Philosophy of  Ibn Arabi, First edition, London: Ruskin House.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار