نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

نگاهی به شگردهای حکایت درونه ای در هزار و یکشب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان, دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

چکیده

بسیاری از حکایات آمده در نسخ خطی، چاپ و ترجمه‌های متفاوت هزار­ویک­­شب جواهراتی از شگردهای حکایت‌پردازی در سنّت ادبی مشرق‌ زمین‌اند. حکایات اصلی بسیاری با ساختار پیچیده و جذّاب و حکایات فرعی فراوانی که هنرمندانه در خلال حکایات اصلی جاگرفته‌اند. برای ارزیابی و درک نزدیک چنین اثری که حکایت‌پردازانش طی شش قرن، گستره‌ای از شرق به غرب جهان اسلام را سیرکرده و آن را تدوین­کرده‌اند، باید جهانٍ فرهنگی چندگانه نهفته در خود اثر و نیز «بده‌بستان» هایی که در فراگرد انتقال به دیگر ملل را تجربه­کرده، بشناسیم. از این‌رو نگاهی دوسویه به شگردهای درون‌متنی و بینامتنی ضرورتی انکارناشدنی است تا از یک‌سو کارکرد حکایت فرعی در کنار حکایت اصلی آشکار­شود و از دیگر­سو فرآیندی که طی آن یک حکایت فرعی توانسته در حلقه‌های داستانی متفاوت به­کار­­­رود، شناخته­شود. پژوهش حاضر به روش تحلیلی- توصیفی، سندکاوی و استناد به متن، ناظر­است به بحث دربارۀ‌ سه حکایت درونه­ای- از شگرد­های درون­متنی گرفته تا رهیافت بینامتنی و شرح چگونگی جرح و تعدیل آن­ها- و نیل به این دستیافت که حکایات مذکور در راستای حفظ و تداوم سنّت حکایت‌پردازی بین‌المللی، گرچه در ظاهر تغییراتی یافته­اند، اما بنیان ثابت خود را کماکان حفظ­کرده­اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Look at Narrative Devices of Embedded Tale in One Thousand and One Nights

نویسنده [English]

  • Nozhat Noohi
Department of Persian Language and Literature ,Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan,Iran.
چکیده [English]

Most of the tales in various manuscripts, translations and editions of The Thousand and One Nights are valuable ploys of literary tradition in the East. The book includes many frame tales with an attractive complex structure and many embedded tales which hinge contextually on them. To truly understand the work, we should know all multicultural aspects and changes it has experienced in transmission process. Thus, simultaneous analysis of both textual and intertextual devices is necessary because it reveals the function of embedded tales and leads to the recognition of the links of international tradition web. This paper looks at three of embedded tales in The Thousand and One Nights and their narrative devices to illustrate how discussed narrative motifs are adopted with different ends to preserve the continuous international tradition of storytelling. Consequently, we encounter many various tales which are basically the same.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Thousand and One Nights
  • embedded tale
  • intertextual
  • suspense
  • gap
  • familiar motif
  1. فهرست منابع

    الف) کتاب­ها

    1. پینالت، دیوید. (1389). شیوه‌های داستان‌پردازی در هزارویک‌شب، ترجمۀ فریدون بدره‌ای، چاپ اول، تهران: هرمس.
    2. ثمینی، نغمه. (1379). کتاب عشق و شعبده (پژوهشی در هزارویک‌شب). چاپ اول. تهران: مرکز.
    3. حلبی، علی اصغر. (1373). افسانه­های ازوپ داستان­سرای یونانی. چاپ اول. تهران: اساطیر.
    4. ستاری، جلال. (1368). افسون شهرزاد (پژوهشی در هزار افسان). چاپ اول. تهران: توس.
    5. شدل، آندره و کوکتو، ژان و همکاران. (1388). جهان هزارویک‌شب. ترجمۀ جلال ستاری. چاپ اول. تهران: مرکز.
    6. مهندس‌پور، فرهاد. (1390). زنانگی و روایت‌گری در هزارویک‌شب. چاپ اول. تهران: نشر نی.
    7. هزارویک‌شب. (1389). ترجمۀ عبداللطیف تسوجی. 2 جلد. چاپ سوم. تهران: الهام.
    8. هوانسیان، ریچارد، جی و صباغ، جورج. (1390). هزارویک‌شب در ادبیات و جامعۀ اسلامی. ترجمۀ فریدون بدره‌ای.چاپ اول. تهران: هرمس.

     

    ب) مقاله­ها

    1. آیزر، ولفگانگ. (1385). «رویکردی پدیدارشناسانه به فرآیند خواندن». ترجمۀ کیوان باجغلی. مهرآوه. سال دوم، شماره پنجم، ششم و هفتم. صص 54-21.
    2. تودورف، تزوتان، (1368). «تحلیل ساختاری هزارویک‌شب، یا قصه‌ای بگو یا بمیر!». ترجمۀ مهوش قویمی. آدینه. ش 36، صص 43-38.
    3. معینی‌فرد، زهرا. (1394). «بررسی تطبیقی و بینامتنی مثنوی خموش­خاتون و هزارویک‌شب». پژوهش‌های ادبیات تطبیقی. دوره سوم، شماره اول، صص 221-191.

     

    ج) منابع مجازی

    1. چهارده­چریک، شاپور. (1387)، چهار داستانک از یوهان پترهبل. نشانی: Tarjoome.persianblog.ir/post/129. دسترسی تابستان 1396.

     

    د) منابع لاتین

    A)Books

    1.Brunvand, Jan Harold. (1993). The Baby Train. New York: w.w.Norton. Available from: www.Snopes.com/horrors/freakish/climax.asp

    2. El-Shamy, Hasan M. (2004).Types of the Folktale in the Arab World:­­ A Demographically Oriented Tale-Type Index. Bloomington: Indiana University Press.  

    3.Gerhadt, Mia I. (1963). The Art of Story_ Telling: A Literary Study of the Thousand and One Nights. Leiden: E.J.Brill.

    4. Marzloph, Ulrich and Van Leeuwen, Richard. (2004). The Arabian Nights Encyclopedia. 2 vols. Santa Barbara: ABC-CLIO, Inc. Accessed 25 April 2017.

      

    B) Articles

    1. Bottigheimer, Ruth B. (2014). “East meets West: Hanna Diyab and  the Thousand and One Nights”. Marvels & Tales. Vol.28. No.2.  Accessed 21 October 2017.

    2. Hambuch, Doris. (2015). “Book Review: Shakespeare’s Folktale Sources”. Horizon in Humanities and Social Sciences, Vol.1, iss.1, PP.102-104.  Accessed  25  November 2017.

    3. Marzolph, Ulrich. (2014). “Making Sense of the “Nights”: Intertextual connections and Narrative Techniques in the “Thousand and one Nights”. Narrative Culture, vol.1, iss.2, Article 6. Accessed 10  July 2017.

     

    C) Virtual resources

    1. Ashliman, D.L. (2002-2001). An Old Woman as the Devil’s Helper. Available from: www.pitt.edu/~dash/type1353  Accessed 27 October 2017.

    2. www.mftd.org/index.php?action=atu     Accessed Fall 1396.   

    3.http://sites.ualberta.ca/~urban/Projects/English/Content/Motif_Help.htm