نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

بررسی همسنج نامه‌های تاریخ بیهقی با نامه‌های عتبه‌الکتبه و التوسل‌الی‌الترسل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی(گرایش ادبیات حماسی)، دانشگاه حکیم سبزواری

2 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار

چکیده

هدف مقالة حاضر، بررسی همسنج نامه‌های سه کتاب تاریخ بیهقی، عتبة‌الکتبة و التوسل‌الی‌الترسل از نظرگاه ساخت و محتوا است. مسالة بنیادی مقاله، چگونگی بافت نامه‌های درباری عصر نویسندگان این سه کتاب از منظر شبکة ساختاری و مفهومی است. در این راستا، بدنة مقاله را پس از درآمدی مبتنی بر معرفی اجمالی این سه اثر و بازشناخت پیشینة پژوهش‌هایی که پیرامون این موضوع انجام شده؛ مقایسة نامه‌های موجود در تاریخ بیهقی با عتبة‌الکتبة و التوسل‌الی‌الترسل تشکیل می‌دهد. مهم‌ترین نکاتی که در این بررسی به آن توجه‌شده‌است عبارتند از: بررسی سبک نامه‎های تاریخ بیهقی با دو کتاب دیگر؛ انواع نامه به لحاظ فرم و ساختار؛ بررسی آغاز و انجام نامه‌ها و محتوای نامه‌ها. بخش انتهایی مقاله نیز، نموداری از درصد نامه‏ها و انواع آن در سه تالیف مورد پژوهش است. در پایان این نتیجه حاصل می‌شود که نامه‌های بیهقی با وجود سادگی درخور ملاحظه‌ای که در شیوة نگارش نسبت به نامه‌های دو کتاب دیگر دارد از رسایی، بلاغت، اقناع مخاطب و زیبایی بیشتری برخوردار است که نگارندگان تنها دلیل آن را شیوة سهل‌ممتنع بیهقی در نگارش متن دریافتند. در پژوهش حاضر استخراج مطالب به شکل کتابخانه‌ای و شیوة بررسی مطالب، تحلیلی و توصیفی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analogous analysis of Tārikh-e Beihaqi's letters with letters of Atebbatol katebbeh and Attavassol elattarassol

نویسندگان [English]

  • Maryam rezaii Aval 1
  • hassan delbary 2
1 Ph.D. Student, of epic literature, at Hakim Sabzevari University
2 Persian literature department, literature & humanities faculty. Hakim Sabzevary university
چکیده [English]

The purpose of this article is the analysis of the homogeneous letters of the three books on the tārikh-e Beihaghi, Atebbatol katebbeh and Attavassol elattarassol, is the same as the construction of the content. The basic issue of this paper is how the texts of the letters of the court of the era of the authors of these three books are structurally and conceptually networking. In this regard, the body of the article after the income based on a brief introduction of these three works and the recognition of the history of the research, carried out on this topic, compares the existing letters in the Tārikh-e Beihaghi with Atebbatol katebbeh and Attavassol elattarassol. The most important points that have been addressed in this review are: the style review of the Tārikh Beyhaghi's letters with two other books, letter types in form and structure, initial review and thesis and content of the letters. The final section of the article is a graph of the percentage of the letters and its types in three articles. In the end, the result is that Beihaghi's letters despite the remarkable simplicity of writing in relation to the letters of the other two books are more pleasing, more rhetorical, more persuasive and more beautiful which the writers found to be the only reason for Beihaghi's easy access to text writing. In the present study, the data are collected through library research and the researchers used analytical and descriptive method of data analysis

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tārikh Beihaghi
  • Atebbatol Katebbeh
  • Attavassol elattarassol
  • letters
  • structure
  • content
  1. فهرست منابع

    الف) کتاب‌ها

    1. انوری، حسن. (1373 .(اصطلاحات دیوانی دورة غزنوی و سلجوقی. چاپ دوم. تهران: سخن.
    2. بغدادی، بهاءالدین محمدبن موید. (1315). التوسل‌الی‌الترسل. تصحیح احمد بهمنیار. تهران: بی‌نا.
    3. بیهقی، محمد‌بن‌حسین. (1385). تاریخ بیهقی. 3جلد. به کوشش خلیل خطیب رهبر. چاپ دهم. تهران: مهتاب.
    4. خطیبی، حسین. (1375). فن نثر در ادب پارسی. چاپ دوم. تهران: زوار.
    5. دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه. چاپ دوم از دورة جدید. دانشگاه تهران: موسسة لغت‌نامة دهخدا.
    6. رزمجو، حسین. (1374). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی. چاپ سوم. مشهد: آستان قدس رضوی.
    7. رستگار فسایی، منصور.(1380). انواع نثر فارسی. تهران: سمت.
    8. منتجب‌الدین بدیع، علی‌بن‌احمد. (1384). عتبة‌الکتبة. تصحیح محمد قزوینی و عباس اقبال آشتیانی. تهران: اساطیر.

     

    ب) مقاله‌ها

    1. پهلوان‌نژاد، محمد‌رضا و ناصری مشهدی، نصرت. (1387). «تحلیل متن نامه‌ای از تاریخ بیهقی، نامة حشم تگیناباد به امیر مسعود». زبان و ادب فارسی. شماره62. پاییز. صص37-58.
    1. رکنی یزدی، محمد مهدی. (1374). «دیوان رسالت و آیین دبیری از خلال تاریخ بیهقی». در یادنامه ابوالفضل بیهقی. دانشگاه فردوسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی. چاپ دوم. صص233-272. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
    1. شمشیرگرها، محبوبه. (1389). «بررسی کتاب التوسل الی الترسل اثر بهاءالدین محمدبن موید بغدادی». کتاب ماه ادبیات. شماره38. پیاپی152. خرداد. صص 71-81..
    2. صاحب، میثم. (1387). «دیوان رسائل در دوران سامانی و غزنوی». مجلة تاریخ پژوهی. شماره36 و 37. پاییز و زمستان. صص19-32.
    3. صاحبی، سید محمد. (1388). «نگاهی به نامه‌نگاری در ادبیات عربی و تأثیر آن بر فنِّ ترسل فارسی». کتاب ماه ادبیات. شماره141. تیر. صص52-57.
    4. صالحی، پیمانه. (1394). «بررسی نگارش نامه‌های دیوان رسالت در عصر غزنوی با تکیه بر تاریخ بیهقی». گنجینة اسناد. شماره98. تابستان. صص 6-31.
    5. مردانی، فیروز. (1377). «ترسل و نامه‌نگاری در ادب فارسی». کیهان فرهنگی. شماره147. آبان. صص37-43.

     

     

    ج) پایان‌نامه‌ها

    1. درپر، مریم. (1390). «سبک‌شناسی نامه‌های امام محمد غزالی». به راهنمایی دکتر ابوالقاسم قوام. دانشگاه فردوسی مشهد.