نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،نثر فارسی Journal of Prose Studies in Persian Literature

تحلیل کهن الگوی «پیرخردمند در کلیله ودمنه»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خرم‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم‌آباد، ایران

2 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان، ایران

چکیده

یکی از اصطلاحات مهم که کارل گوستاو یونگ (Carl Gustav Jung) در روان­پزشکی خود به کار برده، کهن­الگو (Archi type) است که اقسام مختلف دارد. از برجسته­ترین کهن الگوهای مطرح شده توسط یونگ، کهن­الگوی پیرخردمند است. این کهن­الگو غالباً در شخص به صورت راهنما و در ادبیات و اساطیر، در قالب شخصیت پیران خردمند روشن­ضمیر، نمود پیدا می‌کند. یونگ در آثار خود شاخصه­هایی همچون دانش، تعمق، بینش، خرد، زیرکی، جذبه، بی‌مرگی و نیز ارتباط با ماوراءالطبیعه را برای آن بر­شمرده­است. بنابراین می­توان گفت مهم­ترین ویژگی پیرخردمند از نظر یونگ، راهنمایی و دستگیری خردمندانۀ قهرمان در زمان بروز مشکلات می­باشد. با ­توجه به بن­­مایه­های تعلیمی و سیاسی کلیله­ودمنه که در قالب حکایت و داستان، بیان شده، در این پژوهش به روش تحلیلی- توصیفی، سعی شده­­است ویژگی­های برجسته و بارز قهرمانان حکایات کلیله­ودمنه با خصوصیات مطرح پیرخردمندِ یونگ مقایسه شود. تقریباً می­توان گفت مهم­ترین ویژگی­های پیرخردمند یونگ، در کارکرد و سیمای قهرمانان، شاهان و وزیران مطرح شده در کلیله­ودمنه، از قبیل راهنمایی، همراهی، سیمای دل­نشین، خردمندی و برخورداری از قدرت پیش­گویی به وضوح دیده می­شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of “wise old man” archetype in Kalile and Demne

نویسندگان [English]

  • Somaye hadadiyan 1
  • Ali Heydari 1
  • Ghasem Sahraei 2
1 PhD student in Persian language and literature, Azad University of Khoram Abad
2 Invited professor in Azad University of Khoram Abad, associate professor in University of Lorestan
چکیده [English]

“Archetype” is an important term developed by Carl Gustav Jung in his work in psychiatry, which has different types. One of the most prominent archetypes described by Jung is the “wise old man”. This archetype in self is represented as mentor and in myth and literature as enlightened ego old personalities. In his publications, Jung has mentioned different characteristics for this archetype such as knowledge, contemplation, wisdom, insight, intelligence, fascination, immortality and connection with metaphysics. Therefore, it can be said that the most important feature of the wise old man described by Jung is sagely advice and guidance of the hero when arising difficulties. In this research by using analytical-descriptive method, regarding the educational and political motifs of Kalile and Demne which has been described through allegory or fable, it has been tried to compare the prominent characteristics of heroes in Kalile and Demne’s allegories with Jung’s wise old man. It can almost be said that the most important characteristics of Jung’s wise old man such as guidance and companionship, intimate countenance, being wise and possessing the ability of prognosticating are clearly seen in the countenance and function of heroes, kings and viziers described in Kalile and Demne.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Archetype
  • Wise old man
  • Kalile and Demne
  • Jung
  1. فهرست منابع

    الف) کتاب­ها

    1. اپلی، ارنست. (1371). رؤیا و تعبیر رؤیا. ترجمۀ دل­آرا قهرمان. چ1. تهران: فردوس.
    2. آبرامز، ام. اچ. (1387). فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی. ترجمۀ سعید سبزیان. چ 1 از ویراست نهم. تهران: رهنما.
    3. اسنودن، رود. (1387). خودآموز یونگ. ترجمۀ نورالدین رحمانیان. چ1. تهران: آشیان.
    4. انوشه، حسن. (1381). فرهنگ­نامه ادب فارسی (دانش­نامه ادب فارسی). چ 2. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    5. ایونس، ورونیکا. ( 1375). شناخت اساطیر مصر. ترجمۀ محمدحسین باجلان فرخی. چ1. تهران: اساطیر.
    6. بیلسکر، ریچاد. (1387). اندیشۀ یونگ. ترجمۀ حسین پاینده. چ1. تهران: آشیان.
    7. توفیقی، حسین. (1389). آشنایی با ادیان بزرگ. چ1. تهران: سمت.
    8. جونز، ارنست و روبر، مارت و همکاران. (1366). رمز و مثل در روان­کاوی. ترجمۀ جلال ستاری. چ 1. تهران: توس.
    9. دوبلوا، فرانسوا. (1382). برزویۀ طبیب و منشاء کلیله­ودمنه. ترجمۀ صادق سجادی. چ 1. تهران: طهوری.
    10. سروپالی، رادا کریشنان. (1388). تاریخ فلسفۀ شرق و غرب. ترجمۀ خسرو جهان­داری. چ1. تهران: علمی و فرهنگی.
    11. شمیسا، سیروس. (1381). انواع ادبی. چ 9. تهران: فردوس.
    12. شمیسا، سیروس، (1378). نقدادبی، چ2. تهران: فردوس.
    13. فیست، جس و گریگوری، جی و همکاران. (1388). نظریه­های شخصیّت. ترجمۀ یحیی سید محمدی. چ4. تهران: روان.
    14. کادن، جی. ای. (1386). فرهنگ ادبیات و نقد. ترجمۀ کاظم فیروزمند. چ2. تهران: شادگان.
    15. کمپل، جوزف. (1389). قهرمان هزارچهره. ترجمۀ شادی خسروپناه. چ3. مشهد: گل آفتاب.
    16. گورین، ویلفرد. ال، لیبر، ارال. جی و همکاران. (1388). درآمدی بر شیوه­های نقد ادبی. ترجمۀ علیرضا فرح­بخش و زینب حیدری مقدم. چ1. تهران: رهنما.
    17. نصرالله منشی، ابوالمعالی. (1392). کلیله­و­دمنه. تصحیح و توضیح مجتبی مینوی تهرانی. چ39. تهران: امیرکبیر.
    18. محجوب، محمد جعفر. (1349). در بارۀ کلیله­ودمنه. چ2. تهران: خوارزمی.
    19. مورنو، آنتونیو. (1380). یونگ، خدایان، انسان­مدرن. ترجمۀ داریوش مهرجویی. چ 2. تهران: مرکز.
    20. مهابهاراتا. (1380). مجموعة چهار جلدی. ترجمۀ میرغیاث الدین علی قزوینی. تصحیح محمدرضا جلالی نائینی و... تهران: طهوری
    21. وگلر، کریستوفر. (1386)، ساختار اسطوره­ای در فیلم­نامه. ترجمۀ عباس اکبری. چ1. تهران: نیلوفر.
    22. یونگ، کارل. گوستاو. (1390). چهار صورت­مثالی. ترجمۀ پروین فرامرزی. چ3. مشهد: آستان قدس رضوی.
    23. -------. (1385). روان­شناسی ضمیرناخودآگاه. ترجمۀ محمدعلی امیری. چ4. تهران: علمی و فرهنگی.
    24. -------. (1377). انسان و سمبل­هایش. ترجمۀ محمود سلطانیه. چ1. تهران: جامی.
    25. -------. (1387). سمینار یونگ دربارۀ زرتشت نیچه. ترجمۀ سپیده حبیب. چ3. تهران: کاروان.

     

    ب) مقاله­ها

    1. طاهری، محمد و آقاجانی، حمید و فریبا، رضایی. (1393). «بررسی کهن­الگوی پیرفرزانه در داستان زال». فصل­نامۀ تخصصی زبان و ادبیات فارسی ادب پژوهی. ش28. 155-179.